Investeringsfonds geeft verduurzaming duwtje in de rug

Het gaat om een pilot voor maximaal 35 ondernemers. Deze wordt gefinancierd door het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Er is 9 miljoen euro voor uitgetrokken. Het investeringsfonds is de kern van het Omschakelprogramma Duurzame Landbouw.

Landbouwminister Carola Schouten maakte de plannen deze week bekend. Ze hoopt dat het investeringsfonds bedrijven op weg helpt. 'Voor veel boeren is de keuze om duurzamer te ondernemen afhankelijk van de financiële mogelijkheden om te kunnen investeren. Ik ben blij dat we nu een start maken met het investeringsfonds als onderdeel van het Omschakelprogramma Duurzame Landbouw. Deze steun helpt het boerenbedrijf toekomstbestendig te maken.'

Nieuwe inzichten

Schouten benadrukt dat het nu nog om een pilot gaat. 'We gebruiken alle inzichten die we opdoen ook voor de toekomstige vormgeving van het fonds. Deze pilot is belangrijk om te kunnen zien of het investeringsfonds dat we voor ogen hebben, aansluit bij de behoefte van boeren die willen omschakelen naar een meer duurzame, extensieve vorm van landbouw.'

Per bedrijf is maximaal 400.000 euro beschikbaar. Ondernemers hoeven nauwelijks rente te betalen en de eerste jaren niet af te lossen. Wel moet er sprake zijn van private cofinanciering. De investeringen moeten dus voor een deel ook worden gefinancierd uit andere bronnen, zoals banken, crowdfunding, andere fondsen of familie.

Minister Schouten verwacht dat het fonds deelname van financiële dienstverleners aantrekkelijker maakt. 'Het is bekend dat financiële instellingen soms terughoudend zijn om in dit soort projecten te investeren. Als een voorstel wordt goedgekeurd, neemt het Nationaal Groenfonds 40 procent van de financiering voor onze rekening en het is ook nog een achtergestelde lening. Zo nemen we drempels weg voor andere financiers om ook in te stappen.'

Belangrijke rol in transitie

Financiers hebben volgens de minister een belangrijke rol in de transitie. 'Zeker als ze zelf belijden dat de omslag naar duurzaamheid moet worden gemaakt. Maar het gaat mij er niet om de financiers te helpen, ik wil de boeren helpen. En als zij hiermee beter toegang tot financiering krijgen, is het goed.'

Ondernemers die een beroep willen doen op het IDL moeten investeren in aantoonbare verbeteringen op het gebied van duurzaamheid. Het gaat niet om specifieke maatregelen, maar om het bereiken van doelen. Een daling van de emissie van stikstof staat daarbij voorop.

Het investeringsfonds hanteert nog zeven andere duurzaamheidsdoelstellingen: minder gewasbeschermingsmiddelen; minder broeikasgassen; minder nitraatuitspoeling; toename van de biodiversiteit; betere bodem; circulaire inzet van veevoer en verbetering van diergezondheid en dierenwelzijn.

Uitvoering

Het Nationaal Groenfonds is de uitvoerende organisatie achter het IDL. Agrarisch ondernemers moeten bij het indienen van hun bedrijfsplannen bij het Groenfonds specifiek aangeven hoe de omschakeling bijdraagt aan tenminste vier van deze doelen, naast stikstofreductie. Een commissie van tien leden met specialistische kennis, onder leiding van oud-bestuurder Geert Jansen, gaat de aanvragen inhoudelijk beoordelen op duurzaamheid.
'Het gaat erom het doel te bereiken', zegt Schouten. 'We hebben in het verleden vaak op middelen gestuurd, we willen nu op doelen sturen en aansluiten op het vakmanschap van de agrariërs zelf.'

Boeren en tuinders kunnen in het bedrijfsplan aangeven hoe zij denken de doelen te gaan realiseren die we aan deze regeling koppelen. 'Op die manier kunnen we de omslag maken naar meer duurzame landbouw en anderzijds aansluiten bij de ideeën die boeren hebben over hoe we daar komen. Die combinatie is het beste van twee werelden. Als we de doelen realiseren en ruimte geven aan de boer, is de proef geslaagd', stelt de minister.

Realistisch

LTO Nederland vindt het om-schakelfonds een stap in de goede richting. Volgens LTO-voorzitter Sjaak van der Tak biedt het voor veel boeren in alle sectoren een realistisch langetermijnperspectief. 'Er wordt veel gesproken over verandering en transitie. Boeren willen dat ook. Maar dit fonds gaat ze ook daadwerkelijk helpen een gewenste omschakeling te kunnen maken. Dat juichen wij van harte toe.'

Maar met dit fonds alleen zijn we er nog niet, benadrukt Van der Tak. 'Ook het nieuwe kabinet zal met maatregelen over de brug moeten komen om boeren terzijde te staan in hun zoektocht naar een gezonde toekomst. LTO Nederland zal zich daarvoor blijven inzetten.'