Maatwerk nodig voor bescherming vee tegen wolf Groote Heide

De GW1625m zorgt voor veel hoofdbrekens in de Groote Heide. De mannetjeswolf uit de Franse alpen is een veelvraat; de teller stond een maand geleden op 86 slachtoffers. In Limburg en Noord-Brabant vielen in twee jaar tijd 79 schapen, vier damherten, twee kalveren en een Schotse Hooglander letterlijk ten prooi aan de mannetjeswolf die zich sinds april 2020 definitief heeft gevestigd op de Groote Heide ten zuidoosten van Eindhoven.

In een leefgebied van 600 vierkante kilometer beweegt en gedraagt Nederlands grootste roofdier zich als een kind in een snoepwinkel. De flexinetten, 120 centimeter hoog en geladen met 4.000 volt, moeten dienen als onneembare hindernis om de schaapskuddes te beschermen. Maar ze zijn mogelijk te laag voor de hongerige viervoeter. Hij springt eroverheen. Althans, dat zijn volgens Gielen de geluiden uit het gebied. Verder onderzoek moet uitwijzen of deze wolf daadwerkelijk over de flexinetten springt.

Bedrijfsvoering botst

Gielen heeft de afgelopen maanden de bedrijfsvoering van met name schapenhouders in kaart gebracht, op welke manier deze botst met de aanwezigheid van de wolf en hoe de bedrijfsvoering kan worden aangepast om het vizier van de wolf van de schapen af te halen.

Vorige week bracht de HAS-student verslag uit aan de adviescommissie preventie wolvenschade, waarin vertegenwoordigers van onder meer de landbouw, schapenhouders, faunabeheer en gemeenten zitting hebben. Zijn conclusie: de huidige maatregelen sorteren weinig tot geen effect op het menu van de wolf.

'De tot nu toe meest effectieve en bijna enige maatregel die in andere regio's en landen wordt genomen, is het plaatsen van flexinetten rondom rondtrekkende kuddes', zegt Gielen. 'Maar helaas voorkomt dat vooralsnog niet dat de GW1625m schapen pakt. Het is nog niet op camera vastgelegd, hopelijk komt er snel meer duidelijkheid.'

Bewijslast schade

Tot nu toe krijgen veehouders de schade per gedood dier vergoed. Maar nu wordt landelijk de discussie gevoerd of in gebieden van gevestigde wolven de schadevergoeding bij aanvallen in het leefgebied nog wordt uitgekeerd na januari 2022. De ondernemer moet dan in ieder geval kunnen bewijzen dat er maatregelen zijn genomen om de wolf te weren. Kan de ondernemer dat niet, dan is de vraag of er in de toekomst nog een schadevergoeding wordt uitgekeerd.

'Dat is het lastige van dit alles', stelt Gielen. 'De flexinetten lijken niet afdoende. Normaal gesproken krijgt een wolf een elektrische schok als-ie het net raakt. Als dat vaker gebeurt, associeert een wolf een schaap met het krijgen van zo'n schok en zal-ie ze met rust laten en op zoek gaan naar andere prooien. Een wolf brengt het jaaggedrag over op de jongen. En die zullen vervolgens hetzelfde gaan doen. Op die manier proberen we de wolf in Nederland negatief te conditioneren. Maar in de Groote Heide lijken we niet te maken te hebben met een 'gemiddelde' wolf en gaat die vlieger dus niet op.'

Zwakke plek

Gielen sprak met veel ondernemers in het gebied. 'Die boeren willen echt wel hun best doen. Ik merk dat ze berusten in het feit dat de wolf er nou eenmaal zit en niet zo snel meer weggaat. Maar de maatregelen die momenteel voorhanden zijn, moeten in de praktijk wel zijn uit te voeren. Dat blijkt dus vaak niet het geval. Zeker bij een afrastering om een groot stuk land waar vee graast, is altijd wel ergens een zwakke plek. Deze ondernemers voelen zich daarom benadeeld.'

De onderzoeker doet in zijn rapport de aanbeveling om de escalatieladder aan te passen. Daarin staan de stappen die moeten worden doorlopen om een wolf te weren alvorens deze kan worden verjaagd dan wel gedood. Gielen: 'De wolf die momenteel in Zuidoost-Brabant en Noord-Limburg verblijft, toont ander gedrag bij het jagen dan alle andere wolven in Nederland. Dus moet je ook de escalatieladder aanpassen. Maar er is binnen de belanghebbende partijen discussie over de werking van de preventieve maatregelen.'

Boer wil duidelijkheid

Wanneer er direct gevaar dreigt voor mensen, moet een burgemeester besluiten of de volgende stap op de ladder kan worden genomen. In overige gevallen beoordelen Gedeputeerde Staten dit. De stappen voorafgaand aan het doden van een wolf worden door de wolvencommissie doorlopen. Gielen: 'De boeren willen duidelijkheid. Maar tot nu toe gebeurt er niets, omdat niemand weet wat-ie ermee aan moet.'

Wat veehouders ook tegenstaat, is het feit dat ze het taxatierapport van BIJ12 inzake gedode dieren niet mogen inzien. Ook gebrekkige communicatie over de aanwezigheid en aanpak van de wolf is hen een doorn in het oog, zo merkt Gielen. 'Dit alles zorgt voor veel frustratie. Een maandelijkse nieuwsbrief van de wolvencommissie, inclusief plan van aanpak met bijbehorende kalender of een schema met preventieve maatregelen, zou al veel helpen.'

Honden als bewakers

Een hoger flexinet is volgens Gielen niet wenselijk, omdat dit ook andere flora en vooral fauna zoals reeën belemmert in de bewegingsvrijheid. Wel zijn er pilots gestart met honden die schaapskuddes bewaken. 'Die honden zijn getraind om wolven af te schrikken. Daarnaast lopen er proeven met fladderlinten en felgekleurde kledingstukken. Maar die hebben een tijdelijke werking.'

ZLTO en de provincie Noord-Brabant starten daarnaast een pilot waarbij veehouders een andere kuddesamenstelling hanteren. 'Dat geldt voor vlees- of rundvee voor natuurlijke begrazing', licht Gielen toe. 'Een combinatie van oudere en jonge dieren kan een wolf afschrikken. Of het niet laten onthoornen van runderen als het gaat om begrazing in natuurgebieden.'