Sebastiaan Tekelenburg: 'Biologische hopteelt terugbrengen in Nederland'

Nederland is al jaren geen voorloper meer in het telen van hop. Waar het vroeger bijna net zo gangbaar was als aardappelen, leek het een tijd bijna volledig verdwenen uit Nederland. Toch neemt de interesse in lokaal geteelde hop enorm toe door de komst van speciaalbierbrouwerijen. Tekelenburg merkt dit ook.

Een van de eerste stappen die je moet nemen, is de stap naar biologisch telen

Sebastiaan Tekelenburg, hopteler en student aan de HAS Hogeschool in Den Bosch

'Veel kleine brouwerijen hebben interesse in lokaal geteelde hop. Daarnaast zie ik dat de samenleving op zoek is naar duurzame initiatieven. Bij het opzetten van mijn eigen bedrijf wil ik daar ook op inspelen', zegt de teler.

Hoe gaat u dat doen?

'Een van de eerste stappen die je moet nemen, is de stap naar biologisch telen. De hele landbouw zie ik in die richting bewegen. Hoewel sommigen beweren van niet, kopen de jongere consumenten al veel meer biologisch. Over een jaar of tien zou de gehele markt die kant op kunnen gaan.
'Biologisch en lokaal geteelde hop heeft een meerwaarde. Niet alleen voor de consument, maar ook voor de brouwer. Het is beter om daar nu alvast op in te spelen dan later achter de feiten aan te lopen. Vandaar dat ik de hop biologisch wil gaan telen met natuurlijke bestrijders.
'Uiteindelijk wil ik uitgroeien tot een breed landbouwbedrijf en naast de hop ook andere biologische gewassen telen. Dat is goed voor de arbeidsspreiding. De hopteelt duurt twintig jaar en blijft gedurende die tijd in de grond. De oogst vindt in zeer korte tijd plaats. Voordat ik aan de teelt van andere gewassen begin, wil ik er eerst voor zorgen dat mijn hop op de goede plek terechtkomt: bij lokale brouwerijen. Ik wil niet in de bulk belanden.'

Hebben lokale brouwerijen ook behoefte aan deze trends?

'Dat weet ik wel zeker. Ik zie dat met name speciaalbierbrouwerijen veel waarde hechten aan hop uit Nederland. Voor brouwers is dit het belangrijkste product. Zij willen dan ook graag weten waar het vandaan komt.
'En brouwers hebben meer garantie via vaste contracten met lokale hoptelers. Als ze de hop bij een groothandel halen, is het nog maar de vraag of het op het juiste moment beschikbaar is. Ook willen ze hun klanten een bepaalde beleving meegeven en laten zien dat de hop van Nederlandse bodem komt.
'Daarnaast zie ik dat speciaalbierbrouwerijen het tof vinden om met unieke smaken te kunnen werken. Ik wil dus meerdere hopsoorten kunnen aanbieden als het zover is. Er zijn soorten specifiek voor de bitters, maar ook met grasachtige of citrustonen. Een ander voorbeeld is hop met aroma van tropisch fruit.Vaak zit er wel patent op de tropische hopsoorten die je uit het buitenland haalt.'

Hoe ver bent u nu met het opzetten van het eigen bedrijf?

'Ik heb een concreet plan op papier staan. Het grootste probleem waar ik nu tegenaan loop, is het opzetten van de teeltondersteuning. De hop moet op droge grond worden geteeld. Ik ben aan het zoeken naar grond in de omgeving van Lochem. Ik hoop in het voorjaar te starten met een perceel van 0,2 hectare en uit te groeien naar 4 à 5 hectare.
'Naast het vinden van goede grond zijn er vaak ook vergunningen nodig. De hopplant kan 10 centimeter per dag groeien. Dat gaat gigantisch hard. Het is een klimplant die teeltondersteuning nodig heeft. Er zijn verschillende trajecten, zoals een omgevingsvergunning en wijziging van bestemmingsplan, waar rekening mee moet worden gehouden. Dit verschilt overigens wel per gemeente.'

Is hop een dure teelt?

'Hop is zeker geen goedkoop gewas. Ten eerste is de teeltondersteuning een grote investering. Dan praat je al over een bedrag van 30.000 euro per hectare. Daarnaast kun je per hectare slechts 1.500 tot 2.000 kilo hop oogsten. Dat is veel minder dan de tonnen die je van ander akkerbouwgewas haalt.
'Bovendien zit er ook nog flink wat arbeid aan verbonden. In Nederland wordt hop veelal met de hand geoogst. In de oogstperiode is dan ongeveer 150 man nodig voor het oogsten van 1 hectare. Dat zie ik niet zitten, dus wil ik investeren in machinaal oogsten. Dat is op dit moment nog wel duurder, omdat je kleinschalig begint. Maar als er eenmaal een volwaardig bedrijf staat, is het wel interessant.
'Voor het brouwen van een biertje is maar 1 gram hop nodig. Onder de streep kun je het er dus wel uithalen als de teelt en de oogst voorspoedig verlopen.'

Hoe kijkt u naar deze grote investering?

'Het eerste jaar zal spannend worden. De hop is een vaste plant in de grond, vandaar dat er eerst in het wortelgestel moet worden geïnvesteerd. Aan het begin gaat alle energie van de plant richting de wortels. Hierdoor geeft het gewas in het eerste jaar een beperkte oogst. Als de plant het eerste jaar heeft doorstaan, kan deze voor twintig jaar oogst opleveren.
'Helaas heb ik niet de luxe om een ouderlijk bedrijf over te kunnen nemen, maar mijn vader ondersteunt mij wel op financieel gebied. Hij werkte in de boomteelt en mijn familie werkt in de akkerbouw. Voor vragen kan ik dus altijd bij hen terecht.'

Werkt u samen met andere hoptelers?

'Soms. Vooral om problemen op te lossen en om advies en ondersteuning te vragen. Het is een hele uitdaging om een hopkwekerij van de grond te krijgen als je slechts over een beperkt netwerk beschikt en niet alle details kent. Het is fijn dat ik ook met mijn medestudenten kan sparren en vanuit school handvatten krijg aangereikt voor het opzetten van een eigen bedrijf. Mijn docenten helpen bovendien bij het vergroten van mijn netwerk.'