Politieke partijen bakkeleien over grond en innovatiemiljarden

Het debat vond donderdagavond plaats in de Eemlandhoeve in Bunschoten. LTO Nederland-voorzitter Sjaak van der Tak riep de politici vooraf op om er een vlammend debat van te maken. 'Want we willen niet in slaap sukkelen.' Hij werd niet teleurgesteld. Er werd met pit gediscussieerd.

Kandidaat-Kamerlid Femke Wiermsma van de BoerBurgerBeweging (BBB) is een fel verdediger van het landbouwareaal. 'Landbouwgrond is het goud van Nederland.' Haar partij stelde deze week voor de natuur in de Oostervaardersplassen vrij te maken voor de bouw van 300.000 wonningen. Volgens CDA-Kandidaat Cees de Jong neigt het standpunt van BBB naar 'populisme'. 'Ook voor het platteland is woningbouw belangrijk, want daar staan de voorzieningen onder druk.'

Betere prijs voor landbouwgrond

Jan Cees Vogelaar die namens JA21 een Kamerzetel tracht te veroveren, heeft zelf ook wel eens grond moeten afstaan voor de aanleg van een spoorlijn. Hij acht dat soms onontkoombaar. 'Maar dan moet er wel een hogere prijs worden afgerekend met de boer. En niet de lage prijs die nu voor natuurgrond wordt betaald.' Volgens GroenLinks-Kamerlid Laura Bromet houden de genoemde partijen boeren een worst voor. 'Plannen voor het volbouwen van de Oostvaardersplassen of landwinning zijn onhaalbaar.'

Een ander thema waarbij de discussie tijdens het debat hoog opliep, is de besteding van de miljarden euro's die het huidige kabinet heeft vrijgemaakt om het stikstofprobleem op te lossen door innovatie en het opkopen van bedrijven. Waarop moet bij dat laatste de nadruk liggen?

Innovatie helpt weinig

Innovatie gaat niet helpen om het verdienmodel van de boer te verbeteren, concludeerde D66-Kamerlid Tjeerd de Groot.'Een varkenshouder krijgt 10 procent van de opbrengst van een varken. De rest gaat naar andere partijen. Dat verdienmodel zit verkeerd in elkaar, waardoor miljarden euro's aan innovatie per saldo weinig helpen.'

Het Kamerlid herhaalde zijn pleidooi voor een systeemwijziging naar kringlooplandbouw. Dat heeft een kleinere veestapel tot gevolg. 'Als innovatie betekent dat het huidige systeem een klein beetje minder vervuilend wordt gemaakt, redden we het niet.'

Roelof Bisschop (SGP) trok de bewering van De Groot in twijfel. Uitkopen van boeren en overstappen op kringlooplandbouw brengt volgens hem de voedselzekerheid van Nederland en de exportmarkten in gevaar. 'Minder bevolking en minder consumptie, dat gaat niet gebeuren. Dus het voedsel moet van elders komen. Dat betekent extra milieubelasting.'

Heel gek

Ook Jan Klink (VVD) bekritiseerde De Groot. 'Het gaat niet alleen om veehouderij. Nederland is koploper, omdat we steeds hebben geïnnoveerd. Het is heel gek om ineens geen geloof in innovatie te hebben. We moeten inzetten op innovatie in de volle breedte. Daartoe reken ik ook kweekvlees of zilte teelten.'

Het compromis kwam van Hermen Vreugdenhil (ChristenUnie). 'Opkoop en innovatie. Maar dat kan alleen als de grond van de opgekochte bedrijven kan worden benut door de overblijvers om te extensiveren. Zorg dan ook dat zij de stallen milieuvriendelijker kunnen maken. Dat is ook innovatie.'

Verdienmodel moet kloppen

Aan het einde van het debat werd aan twee jonge boeren gevraagd wat ze hadden opgestoken. Hun conclusie was dat geen van de partijen een langetermijnperspectief schetst dat het verdienmodel verbetert. 'Vaak worden nicheproducten als Kipster genoemd als oplossing. Maar de politiek moet zich niet focussen op de 5 procent meest innovatieve bedrijven', zei pluimveehoudster Anne van Lith, 'maar ook zorgen dat het verdienmodel voor de grote groep blijft kloppen.'