Stimuland: 'Boeren in Steenwijkerland gecompliceerd'

Om een beter beeld te krijgen van de agrarische sector en te weten wat er speelt onder boeren, verricht Stimuland onderzoek in opdracht van gemeente Steenwijkerland. 'Het is echt een agrarische gemeente, maar door de vele natuur en recreatie ook een moeilijk gebied', zegt Mirjam Arends van Stimuland.

Stimuland%3A+%27Boeren+in+Steenwijkerland+gecompliceerd%27
© DIRK HOL

Wat leeft er onder boeren? Welke vragen hebben zij? En wat is er nodig voor een breed gedragen plattelandsbeleid? Gemeente Steenwijkerland heeft graag antwoord op die vragen. 'Om op die manier, onder meer binnen het Interbestuurlijk Programma vitaal platteland Noordwest-Overijssel, aan de slag te kunnen gaan met de uitdagingen in het gebied', verduidelijkt Arends.

Zij is verantwoordelijk voor het onderzoek dat Stimuland uitvoert in opdracht van de gemeente. 'Als onafhankelijke partij kunnen wij een brugfunctie vervullen tussen de gemeente en de agrariërs, zonder dat we een direct belang hebben.'


Keukentafegesprekken

Het onderzoek van Stimuland is nog gaande en bestaat uit een digitale enquête en een reeks keukentafelgesprekken. De enquête werd in juni afgenomen en de uitkomsten ervan dienden als basis om de onderwerpen voor de keukentafelgesprekken te bepalen.

Het ligt soms gevoelig als boerengrond z’n bestemming verliest

Mirjam Arends, Stimuland

Recreatie en natuurgebied Weerribben-Wieden maken Steenwijkerland gecompliceerd voor boeren.
Recreatie en natuurgebied Weerribben-Wieden maken Steenwijkerland gecompliceerd voor boeren. © MarketingOost

'Zo'n zeventig boeren reageerden op de enquête. Dat vonden we wat weinig, maar het was wel genoeg voor een representatieve analyse', stelt Arends. 'Wat ik mooi vind, is dat we niet alleen van de 'usual suspects' reacties kregen, maar ook van een groep boeren die je normaal niet zo hoort.'

Steenwijkerland kent een divers bestand agrarische ondernemers. Het gros is weliswaar melkveehouder, maar de gemeente telt verder akkerbouwers, varkensboeren, schapenhouders en pluimveebedrijven. Daarnaast is de rietteelt een bijzondere agrarische tak, vrijwel uniek in Europa.

'Dat is erfgoed van Steenwijkerland', benadrukt Arends. 'Het werd vroeger door veel boeren als neventak gedaan en nog steeds zie je boeren die rietteelt combineren met een andere bedrijfstak.'


Drie provincies

Het is de bedoeling om in december met een eindconclusie te komen, maar nu al tekent zich een goed beeld af van wat er leeft onder boeren in de gemeente in de Kop van Overijssel. Een gecompliceerde gemeente, zo heeft Arends ook geconcludeerd. Als uiterste puntje van Overijssel grenst Steenwijkerland aan drie andere provincies: Drenthe, Friesland en Flevoland. Diverse boeren hebben grond over de provinciegrenzen.

Bovendien kent het gebied de grondsoorten zand, klei, veenweiden en alle mogelijke combinaties van die drie. Daar komt nog bij dat Natura 2000-gebied Weerribben-Wieden volledig in de gemeente ligt. Ten slotte heeft het gebied een sterke recreatiefunctie. Het zorgt voor druk op de grond. De Stimuland-onderzoeker concludeert dat de relatie tussen boeren in het gebied en andere gebiedspartijen, waaronder de gemeente, daardoor niet in alle gevallen even goed is.

Arends zegt de complicaties in de gesprekken sterk terug te zien. 'Het gaat veel over natuur, recreatie, de energietransitie en de leefbaarheid van het platteland. Naast de vaste thema's die we graag bespreken, zoals hoe de boeren hun toekomst zien, welke uitdagingen ze hebben, welke rol ze verwachten van gebiedspartijen en hoe ze tegen bepaalde sectoroverstijgende ontwikkelingen aankijken.'

Volgens haar is van belang dat de boeren en ambtenaren van de gemeente een band opbouwen. 'Waar wethouders van positie wisselen na een ambtsperiode, blijven ambtenaren vaak zitten.'

Een veelgehoorde klacht vanuit de sector, die ook in de gesprekken in Steenwijkerland naar voren komt, is het telkens wisselende, veelal landelijke, beleid. 'Dan investeer je als boer ergens in, omdat het beleid daarom vraagt, maar verandert dit een paar jaar later weer en kun je opnieuw gaan investeren.'


Stoppers

Een specifieke zorg leeft er bij boeren die binnen nu en vijftien jaar willen of moeten stoppen met hun bedrijf. Zij maken zich zorgen over de verkoopbaarheid van hun bedrijf, met name als dat dichtbij een natuurgebied ligt. 'Dan kom je al gauw bij natuurgrond of een zonnepark terecht, waardoor de agrarische bestemming verdwijnt. Dat ligt soms gevoelig', weet Arends.

Tot op heden voerde het team van Stimuland dat het onderzoek uitvoert zo'n honderd keukentafelgesprekken, het streven is 120. Boeren worden hiervoor benaderd door de organisatie, maar kunnen zich ook zelf melden.

'Met 120 hebben we een derde van de boeren in de gemeente bereikt. Op basis daarvan kunnen we een analyse maken, die handvatten moet geven aan de gemeente over welke rol ze moet nemen', aldus Arends.

Het onderzoek dat Stimuland nu uitvoert in Steenwijkerland, is niet nieuw voor de organisatie. De gevolgen van corona werden afgelopen voorjaar onderzocht bij boeren in het Vechtdal. 'We luisteren in deze projecten vooral, waar we normaliter ook vaak adviseren', vertelt Arends. Inmiddels is in gemeente Hellendoorn een vergelijkbaar onderzoek van start gegaan, al is dat ook op andere stakeholders in het gebied gericht.

Wethouder: 'Blik van de sector is gericht op de toekomst'

Tiny Bijl is de wethouder in Steenwijkerland met landbouw in haar portefeuille. Volgens haar schetst het onderzoek vooralsnog een herkenbaar beeld. 'We krijgen bevestigd dat de agrarische sector zijn blik op de toekomst heeft gericht en door wil. Men gooit het bijltje er niet bij neer, ondanks alle zorgen die er leven. Het is als boer moeilijk om een langetermijnvisie te ontwikkelen, er komt zo veel op ze af. En net als je denkt dat alles helder is, komt er weer iets nieuws. Dat is de grote zorg binnen de sector.'
Met de onderzoeksresultaten denkt Bijl als gemeente beter het agrarische belang te kunnen behartigen. 'De landelijke overheid is heel ver weg, als gemeente ben je een groot aanspreekpunt. Daarom willen we graag weten op welke manieren we kunnen helpen. Bijvoorbeeld op het gebied van regelgeving en het samenbrengen van activiteiten.'
Dat kan onder meer in het Interbestuurlijk Programma vitaal platteland Noordwest-Overijssel, bedoeld om als overheden samen naar vraagstukken te kijken. 'Als gemeente kun je daarin je stem laten horen: waar loopt onze agrarische sector tegenaan', aldus Bijl. 'Zoals Stimuland ook stelt, Steenwijkerland is een complexe, grote gemeente waar landbouw, natuur en toerisme samenkomen. Dat is een groot aandachtspunt.'
Bijl zegt dat de resultaten uit de eerder gehouden enquête, maar met name de keukentafelgesprekken erg waardevol zijn. 'We bereiken daarmee een groep boeren die misschien geen LTO-lid is of elders bijhoort, maar wel een stempel op het gebied drukt. Met deze gesprekken halen we de banden met die groep aan. Bovendien is de setting veiliger, in groepsverband voelt niet iedereen zich altijd vrij om te spreken.'

Lees ook

Marktprijzen

Meer marktprijzen

Laatste nieuws

Nieuwste video's

Kennispartners

Meest gelezen

Nieuw op MechanisatieMarkt.nl

Meer advertenties

Vacatures

Weer

  • Zaterdag
    14° / 8°
    20 %
  • Zondag
    15° / 4°
    20 %
  • Maandag
    11° / 8°
    95 %
Meer weer