KNMvD: 'We zijn een vertrouwde adviseur, geen politieagent'

Goedkope dierlijke producten in de supermarkt zijn Sophie Deleu een doorn in het oog. 'Wat er aan vakmanschap, ruimte en tijd nodig is om dieren te houden, wat het werkelijk kost om ze gezond te houden en het welzijn te verbeteren... Zo goedkoop mogelijk produceren en afzetten is vragen om problemen en daar voel ik me soms wel machteloos over', zegt de in april aangetreden voorzitter van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Diergeneeskunde (KNMvD).

Dierenartsen in de praktijk staan soms voor conflicterende vraagstukken

Sophie Deleu, voorzitter van de KNMvD

De 54-jarige Deleu ziet ook een voorzichtige, hoopgevende omslag met keurmerken als Beter Leven, nieuwe marktconcepten die het dier centraal stellen en de groeiende aandacht voor de binnenlandse markt. 'In mijn ogen is de huidige veehouderij een mammoettanker. En als maatschappij denken we dat we deze als een speedboot van koers kunnen veranderen. Maar zo werkt dat natuurlijk niet.'

Het verder verbeteren van dierenwelzijn en diergezondheid in de veehouderij vraagt volgens haar om een integrale aanpak. 'Met dierenartsen en andere erfbetreders die als een team om de boer heen staan.'

De rol van de veearts verandert: minder medicijnen toedienen en vaker adviseren over preventie. Verschuift daarmee ook de verantwoordelijkheid voor de diergezondheid?

'De eigenaar van dieren, dus de veehouder, is daar primair verantwoordelijk voor. Wij als dierenartsen hebben een wettelijke zorgplicht. Dus we dragen zorg voor diergezondheid en dierenwelzijn. Maar we maken geen keuzes over investeringen in huisvesting, de scholing van personeel of een ander soort voer. Terwijl dit soort maatregelen vaak wel de basis vormt voor de gezondheid en het welzijn van de dieren.'

U bent in april gestart als KNMvD-voorzitter. Wat viel u het meest op binnen de beroepsorganisatie?

'Versnippering en verdeeldheid onder dierenartsen. Onderlinge solidariteit en het lidmaatschap van een beroepsorganisatie zijn niet meer zo vanzelfsprekend als vroeger en daar worstelen we als vereniging mee. Net als veel andere ledenorganisaties.

'Wat niet echt is veranderd maar wel de gezamenlijke aandacht verdient, is dat dierenartsen in de praktijk voor complexe en soms zelf conflicterende vraagstukken staan, zoals een aangekondigde veevoermaatregel om stikstof te reduceren. Dus samenwerking is belangrijk.'

Heeft u uw opmerking dat koeien en kalveren niet de dupe mogen worden van oppervlakkig stikstofbeleid ook met het ministerie van LNV gedeeld?

'Jazeker. En daarbij werd ik gesteund door onze achterban. De gezondheid van de koeien mogelijk schaden voor bouwvergunningen, dat kun je echt niet maken. Toch wil ik niet te vroeg juichen nu de maatregel voorlopig van tafel is, want welke stikstofmaatregelen zitten er nog aan te komen?'

Is de verdeeldheid onder dierenartsen aangewakkerd door de komst van internationale spelers op de markt die veel Nederlandse praktijken onder hun vleugels hebben?

'Het maakt de verschillen met een maatschap of de zelfstandige dierenartspraktijk in ieder geval groter, mede omdat steeds meer dierenartsen nu in loondienst zijn. Werkgevers nemen zaken als nascholing en kwaliteitscontrole ook deels voor eigen rekening.'

Staat de kwaliteit of onafhankelijkheid van de dierenarts daarmee onder druk?

'Die indruk heb ik niet. Op persoonlijk niveau blijft de dierenarts de professionele deskundige adviseur en we werken met de grote werkgevers op tal van vraagstukken goed samen.'

Toch zitten achter die partijen weer grote investeerders en voedingsconcerns als Mars en Nestlé. Die zijn toch vooral uit op winst?

'Ze lijken volgens een mechanisme te werken waarbij bedrijven moeten blijven groeien. En de vraag is hoe zich dat in de toekomst zal ontwikkelen. Maar of veehouders daarmee ook duurder uit zijn voor zorg? Dat betwijfel ik. Concerns richten zich vooral op de markt voor gezelschapsdieren en paarden.

'Daarnaast hebben we een open markt waar je voor je eigen dierenarts kunt kiezen. Dus elke praktijk hecht aan tevreden klanten. Samenwerkende combinaties van veebedrijven worden zelf trouwens ook steeds grotere spelers.'

Is die trend zorgelijk voor de diergezondheid?

'Feit is dat de financiële belangen steeds groter worden. Alle maatregelen voor extra diergezondheid en dierenwelzijn kosten geld. Veehouders weten als geen ander dat gezonde dieren de beste productie geven, maar in de praktijk kan de financiële afweging weleens voor spanning zorgen met de veearts.

'We kunnen aannemelijk maken dat preventie loont, maar we kunnen helaas geen garantie geven dat gezondheidsproblemen uitblijven.'

Binnen de KoeMonitor controleert de dierenarts de melkveehouder op hygiënemaatregelen. Hoe denkt u daarover?

'We willen vanwege de gewenste integrale aanpak geen politieagent van de veehouder zijn, maar juist een vertrouwde adviseur. Daarom is het belangrijk om goede afspraken te maken over die controlerende rol.

'De Stichting Geborgde Dierenarts is verantwoordelijk voor de implementatie van dit Europese beleid. Ik verwacht dat zij hier binnenkort een standpunt over inneemt.'

De KNMvD heeft de afgelopen jaren weinig het maatschappelijke debat opgezocht. Gaat dat onder uw leiding veranderen?

'We baseren onze adviezen op wetenschappelijke kennis en soms is het daarbij belangrijk om ook een opinie te geven. We zullen dus inderdaad wat vaker ons mondje roeren.'