Beddenteelt positief in nat en droog jaar

Omdat bij kortstondige en hevige regenval de poldergrond flink dicht kan slaan, zochten Gerwin en Rudi Luimes een andere teeltmethode voor hun gele en rode zaaiuien. Door het gewas op verhoogde ruggen of bedden te telen, kan water sneller worden afgevoerd en houden de planten droge voeten, zo was het idee. Na drie jaar proberen, zijn de ondernemers volledig omgeschakeld op hun bedrijf. Ook in droge jaren bewijst het systeem zich.

'In het voorjaar van 2018 viel 40 millimeter water in een half uur tijd', zegt Gerwin Luimes, die het bedrijf samen met broer Rudi en vader Gerrit runt. 'We teelden toen nog een deel op de oude manier, waardoor een goede vergelijking viel te maken. Het water kon direct weglopen via de sporen, waar dit op het vlakke land langer bleef staan.'

Het idee is volgens de Flevolandse akkerbouwer dat er minder problemen zijn met fusarium en bacterierot op de plekken waar de grond minder dichtslaat. De praktijk heeft vooralsnog niet uitgewezen dat de kwaliteit inderdaad aanmerkelijk verbetert, omdat de tarrapercentages in zowel gele als rode uien redelijk laag zijn geweest. Wel ziet Luimes duidelijk verschil in gewasgroei en opbrengst.

Hogere productiecapaciteit

'De wortelontwikkeling in de verhoogde bedden is altijd beter. Dit betekent een betere loofontwikkeling en hogere productiecapaciteit. Een dikker loofpakket maakt uien verder beter bestand tegen droogte, bleek de afgelopen twee jaar. Op basis van de vergelijking van beide systemen zien we dat de uien op bedden consequent zo'n 10 procent meeropbrengst opleveren op onze gronden.'

Luimes werkt in het samenwerkingsverband SB Agro nauw samen met drie collega-akkerbouwers. Ook zij zijn enthousiast over de teelt op bedden, waardoor vanaf dit jaar alle uien op deze manier worden geteeld. 'Door de samenwerking kunnen investeringen eerder uit', vervolgt de akkerbouwer.

'Met onze standaard ruggenfrees hebben we in 2017 75 centimeterruggen gemaakt en daarop gezaaid. Hierop konden we het uienzaad niet voldoende kwijt. Het jaar erop wisten we voor relatief weinig geld een 4,5 meter rotorkopeg te kopen waar aanaardkappen aan zijn gemaakt, om zo te experimenteren met een laag en plat bed van zo'n 15 centimeter hoog', zegt Luimes.

Nu ze volledig vertrouwen hebben in het systeem, is dit jaar een AVR-hakenfrees in dezelfde breedte aangeschaft. Luimes: 'Deze maakt twee bedden, met in het midden een ondiep geultje.'

'Kantrij-effect'

Zo ontstaan bedden van 112,5 centimeter breed, waar twee dubbele uienrijen op worden gezaaid, legt Luimes uit. 'Ons uitgangspunt was dat het bestaande zaaisysteem erbij moest passen. Door twee dubbele rijen te zaaien, dus vier op 2,25 meter, hopen we het 'kantrij-effect' te benaderen waarbij het gewas meer licht en lucht heeft.' SB Agro zaait met de zaaimachine soms voor derden en gebruikt de machine ook voor witlof. De hakenfrees wordt tevens ingezet om aardappelruggen te frezen.

Ook bij de oogst zijn enkele aanpassingen vereist. Door de hoeveelheid losse grond laadde de aandrukrol onder de rooimachine snel aan. Die wordt nu hydraulisch aangedreven. Verder ligt de ondergrond iets ongelijk, waardoor wordt overwogen een vijzel onder de machine te monteren.

Dieper rooien

Luimes: 'We moeten dieper rooien, wat op onze grond geen probleem is. Een echt natte oogst hebben we nog niet meegemaakt, dus het is afwachten hoe dat gaat. Doordat de grond los is, kun je altijd rooien wanneer het droog en hard is. De rooias krijgt het minder te verduren.'

De uien van Luimes groeien hoofdzakelijk op zavel en lichte klei, met een afslibbaarheid van 18 tot 35 procent. Eén kavel heeft te maken met een verhoogd grondwaterpeil door het nabijgelegen Schokland, en daardoor grotere kans op wateroverlast. De ervaring leert dat de uien op bedden langer groen blijven. Dat kan het oogstmoment ongewenst verlaten, maar levert volgens de broers ook een kwaliteitsvoordeel.

Snel beregenen

De relatief losse bedden maken snel beregenen na het zaaien noodzakelijk. Toch is de vochthuishouding in het bed verbazend goed, verklaart Luimes. 'Voorheen deden we dit ook al snel. Daarnaast gebruiken we sinds kort geprimed zaad. Dit voorjaar zien we daar voordeel van. Voor het zaaien moet het bed goed worden aangedrukt. We hebben daarvoor een prismawals van Güttler aangeschaft. Die drukt de grond voldoende aan, maar behoudt de losse structuur bovenop.'

Aanpassingen aan de zaaitechniek worden overwogen om het zaad gelijkmatiger weg te leggen voor een betere opkomst. Ook kan de voorbewerking voor het beddenfrezen nog beter, vindt Luimes. 'We blijven het systeem finetunen.'