Biologische melkgeitenhouders lopen vast door stikstofregels

Levi en Lisette de Lange uit Leersum kochten in 2016, samen met Levi's broer Thom en moeder Saskia, hun eerste geiten. Het plan: een stal bouwen voor achthonderd biologische geiten en zelf kaasmaken. Vier jaar later lopen ze vast door stikstofregels. Wat hen op de been houdt? 'We hebben veel aan elkaar. Wanneer de een kwaad is, bewaart de ander de rust.'

Biologische+melkgeitenhouders+lopen+vast+door+stikstofregels
© Ulco Wesselink Fotografie

Met een eigen ontwikkeld voersysteem, een elektrische paletwagen met een draaiend plateau, voeren Levi en Lisette de Lange hun vierhonderd geiten in de omgebouwde grupstal in Leersum op de Utrechtse Heuvelrug. 'Niemand heeft zo'n voersysteem', glimlacht Levi (31). Lisette (30) vult trots aan: 'We hebben hem zo gemaakt dat hij 700 kilo aan pakken kuilgras kan dragen.'

Achter de opgewekte woorden gaan ook veel zorgen schuil. Ze maakten samen al een hoop mee. Levi en Lisette leerden elkaar kennen op de havo en waren vijftien jaar toen Levi's vader binnen enkele maanden aan longkanker stierf. 'Mijn broers en ik waren nog jong toen mijn vader overleed. Het bedrijf stond op een laag pitje, mijn vader had net voordat hij stierf de melkkoeien en het melkquotum verkocht.'

Agrarische bestemming

Door vleesvee te houden, zorgden zij ervoor dat het bedrijf zijn agrarische bestemming behield. De afschaffing van het melkquotum in 2015 zagen zij als kans om opnieuw koeien te gaan melken. Maar de fosfaatwetgeving gooide roet in het eten. 'We hebben gerekend met de bank', geeft Lisette aan. Haar man vult aan: 'Maar we moesten 1 tot 1,5 miljoen euro extra investeren in fosfaatrechten en uiteindelijk leverde die extra investering geen geld op.'

Als ondernemer heb je te maken met bedrijfsrisico's. Maar dit hebben we niet zien aankomen

Levi en Lisette de Lange, biologische geitenhouders in Leersum

Toen iemand uit hun vriendenkring opperde om biologische geiten te kopen, moesten ze vooral ook terugdenken aan de tijd dat ze als tieners samen bij een geitenboer in de buurt werkten. 'Op dat bedrijf kon nog van alles worden geoptimaliseerd. Geiten kunnen lastig vee zijn als niet alles op orde is in de stal. Met geiten beginnen? Dat nooit!, hebben we weleens verzucht', zegt Levi.

De boerderij van Levi en Lisette de Lange in Leersum.
De boerderij van Levi en Lisette de Lange in Leersum. © Ulco Wesselink Fotografie

Ombouwen grupstal noodoplossing

Maar juist op hun plek paste een biologische melkgeitenhouderij met 30 hectare grasland goed, beredeneerden ze. Ze bouwden de oude grupstal om tot geitenstal en kochten vier maanden oude lammeren aan. Dat zagen ze 'als noodoplossing', binnen afzienbare tijd zouden ze immers met de bouw van een nieuwe geitenhouderij beginnen.

Bezwaren uit de buurt tegen de bouwvergunning en daarna de stikstofcrisis deden hun toekomstdroom wankelen. De Lange probeerde zowel achter als voor op het erf een stal gerealiseerd te krijgen. Maar ook de verplaatsing van de stal naar de voorkant en verder weg van de dichtstbijzijnde Natura 2000-gebieden leverde problemen op. De Natuurbeschermingswetvergunning hiervoor werd in oktober vernietigd door de Raad van State.

Naar voren verplaatsen

Aanvankelijk wilden de jonge geitenhouders, beiden hebben ook nog een baan buitenshuis, de stal op de achterste kavel van het 1,5 hectare grote bouwblok plaatsen. Ze hadden hiervoor de NB-wetvergunning rond. 'Er rust echter een erfdienstbaarheid van uitzicht op. Dat is een private overeenkomst om voor een bepaald gedeelte van het perceel het uitzicht te waarborgen. We hadden verwacht dat we de overeenkomst af konden kopen. Dat was niet mogelijk.' De ondernemers besloten daarop hun bedrijf 50 meter naar voren te plaatsen.

De Lange zat 16 oktober vorig jaar op de trekker richting het Malieveld in Den Haag om te protesteren tegen het stikstofbeleid, toen hij een telefoontje kreeg dat de Raad van State de NB-wetvergunning voor het voorste gedeelte, gebaseerd op het Programma Aanpak Stikstof (PAS), had vernietigd.

'Ik baalde als een stekker. De totale ammoniakuitstoot van het bedrijf zou met 10 procent afnemen. Ook zou de depositie op de dichtstbijzijnde Natura 2000-gebieden Rijntakken en Kolland naar beneden gaan als we de stal voor in plaats van achter op het erf zouden bouwen. De vergunning is verleend onder het PAS. Dit was voor Raad van State, ondanks de afname van ammoniak, voldoende om de vergunning te vernietigen.'

Stikstofruimte niet te bepalen

Via de nieuwe provinciale stikstofregels proberen de ondernemers opnieuw een NB-wetvergunning aan te vragen, maar daarmee komt het bedrijf in de knel. De provincie kijkt naar welke stalcapaciteit er feitelijk gebouwd is om nieuwe activiteiten te kunnen ontplooien; de ondernemers hebben echter nog geen stalruimte gebouwd. Op dit moment kan de stikstofruimte dus niet bepaald worden.

De beleidsregels kennen uitzonderingen om alsnog een vergunning aan te vragen, bijvoorbeeld wanneer al aantoonbaar onomkeerbare significante investeringsverplichtingen zijn aangegaan. De Lange hoopt hier aanspraak op te kunnen maken.

In de oude grupstal houden Levi en Lisette de Lange vierhonderd geiten.
In de oude grupstal houden Levi en Lisette de Lange vierhonderd geiten. © Ulco Wesselink Fotografie

'We hebben al veel geïnvesteerd in de verbouw van de grupstal, aankoop van geiten, leges en procedures. De uitstoot van het bedrijf op Natura 2000-gebieden neemt 10 procent af ten opzichte van de oude vergunning. De nieuwe stal geeft meer licht, lucht en ruimte wat ten goede komt aan dierenwelzijn en diergezondheid en vergemakkelijkt de arbeid', somt de geitenhouder de voordelen op.

Financiering rond

De ondernemers zijn in gesprek met provincie Utrecht om te kijken welke mogelijkheden er zijn voor het opnieuw aanvragen van een vergunning of terugvallen op een eventueel oude vergunning. Ze hebben er wel eens over gedacht om de geiten te verkopen. 'Maar we hebben de financiering rond, geiten aangekocht en de melkafzet is rond. We hebben niet voor niets zoveel geld geïnvesteerd. We willen door.'

Is verplaatsen een optie? Levi aarzelt. 'Mijn opa is in 1966 hiernaartoe verplaatst vanwege uitbreiding van het dorp. Hij heeft de pachtboerderij in de jaren tachtig gekocht. Mijn moeder en een van mijn broers wonen ook op dit erf. Wij doen niets wat in onze ogen niet past bij deze locatie. We willen hier geen tweeduizend geiten houden. We gooien de deur niet dicht, maar we willen liever op het landgoed blijven.'

Uit de maatschap gestapt

Broer Thom heeft onlangs besloten uit de maatschap te stappen. 'Hij vindt het werk heel leuk, maar heeft veel last van het gedoe eromheen. Ik heb er wel even van gebaald dat hij eruit stapte. We waren net begonnen en het liep al anders, maar gelukkig kan ik nog wel bij hem terecht voor technisch advies.'

'Als ondernemer heb je te maken met bedrijfsrisico's. Maar dit hebben we niet zien aankomen. Dit is overmacht', vindt Lisette. 'De regels worden veranderd tijdens het spel. Wanneer dat gebeurt, dan wordt het heel moeilijk om te ondernemen. Zo lijkt kaasmaken mij hartstikke leuk. Maar om hiervoor financiën te krijgen, hoeven we nu niet aan te kloppen bij de bank. De eerste stap is namelijk dat je geld verdient.'

'Dit is een nachtmerrie, dat moeten Utrechtse Statenleden inzien'
Utrechtse Statenleden brachten onlangs op initiatief van Stikstofcollectief Landbouw Utrecht een bezoek aan het familiebedrijf van De Lange in Leersum. 'Dit is een nachtmerrie. Een knelgeval dat is ontstaan door familieomstandigheden. Ze zijn het weer houden van koeien misgelopen door de fosfaatregelgeving en vergunningen voor een geitenhouderij moeten ze iedere keer aanvechten. Ze moeten de ene na de andere tegenslag verwerken', verklaart LTO Noord Utrecht-voorzitter Bert van Donselaar. Hij wilde de Statenleden laten zien dat de situatie waarin familie De Lange verkeert een gevolg is van de stikstofbeleidsregels die Provinciale Staten hebben aangenomen. 'Het is heel onrechtvaardig dat wanneer het bedrijf verder van Natura 2000-gebieden af komt te liggen en de depositie hierdoor afneemt, het zo in de knel komt. Dat is niet wat de politiek bedoeld heeft. Daar moet de politiek zeer zorgvuldig mee omgaan.' De LTO Noord Utrecht-voorzitter hoopt op een uitweg voor de familie. 'Ze zijn financiële verplichtingen aangegaan. Het is heel erg te hopen dat er een oplossing voor komt. Anders gaat het bedrijf stoppen.'

Lees ook

Marktprijzen

Meer marktprijzen

Laatste nieuws

Nieuwste video's

Kennispartners

Meest gelezen

Nieuw op MechanisatieMarkt.nl

Meer advertenties

Vacatures

Weer

  • Woensdag
    17° / 8°
    20 %
  • Donderdag
    12° / 7°
    20 %
  • Vrijdag
    12° / 9°
    70 %
Meer weer