Fruitteler Jacco Merkens schakelt om naar biologisch

Jacco Merkens heeft net een week Fruit Logistica in Berlijn achter de rug, de grootste groente- en fruitbeurs ter wereld. De ondernemer uit Werkhoven stond daar met zijn eigen fruit, speciaal met Redlove, de appel met rood vruchtvlees.

Zo'n beurs kost veel tijd en geld. Is dat de moeite waard? 'Ja', antwoordt de ondernemer. 'Wij hebben ons hele leven gewerkt met gunning. Ik wil niet alleen op prijs concurreren. Dan wordt het elke keer minder. Ik heb een paar internationale klanten. Als ze je zien, gebeurt iets in hun hoofd, iets positiefs.'

Vier bedrijven

De Redlove is een van de vier bedrijven die Merkens heeft. De andere drie zijn een teeltbedrijf van appels en peren, een vleesvarkensbedrijf en Merkens Mest en Milieu. Het laatste bedrijf levert drijfmest aan fruittelers en rijdt die uit met speciale machines. De ondernemer begon daar dertig jaar geleden mee.

'Wij zijn altijd al tegen kunstmest geweest', zegt hij. 'Daar is zoveel energie voor nodig en het veroorzaakt zoveel CO2, terwijl er dierlijke mest in overvloed is.'

Geen kunstmest

Daarom gebruikte Mertens van begin af aan in de boomgaarden alleen drijfmest van zijn eigen varkens. 'We zijn al zo'n dertig jaar een kringloopbedrijf. Met drijfmest investeer je in een constante voeding in de bodem. Kunstmest werkt kort, daarna is het weg.'

De opbrengsten en de kwaliteit van zijn appels en peren waren vergelijkbaar met die van collega's, verzekert de fruitteler. Nadat hij er zelf mee begon, vroeg een buurman hem om ook bij hem drijfmest uit te rijden, daarna nog één en al snel werd het een apart bedrijf.

Mest mengen

Mertens mengt steeds vaker de mest met water. 'Ik kijk goed hoe mijn buurman-veehouder zijn mest met sleepslangen uitrijdt en altijd als eerste in de omgeving gras kan maaien. Ik wil ammoniak binden. Als ik achter me kijk, moet ik niets meer op de grond zien liggen. Alles moet in de grond.'

Steeds meer collega's volgden. Maar onderzoek gaf de ondernemer nog geen gelijk. Tot Proeftuin Randwijk vroeg of hij wilde participeren in een proef met meerdere bemestingsmethoden en meststoffen. Hij deed mee en het pakte goed uit.

Kalvermest

Tegenwoordig gebruikt Mertens bij derden vaak kalvermest in plaats van zijn eigen varkensmest, omdat de verhouding stikstof-kali beter is voor perenbomen.

De ondernemer spuit ook zo weinig mogelijk tegen ziekten, plagen en onkruiden. Hij kan het verdragen als er wat gras of onkruidjes onder zijn bomen staan en als er schadelijke beestjes in zijn boomgaard komen. 'Dan denk ik maar: er komen vast wel natuurlijke vijanden. Dat is soms lastig, maar negen van de tien keer gaat het goed.'

Levensstijl

Mertens merkte steeds meer dat biologisch bij hem past. Dat is nodig, benadrukt hij. 'Je moet niet denken: dat doe ik wel even of dan verdien ik meer. Dan moet je het niet doen. Het is een levensstijl.'

De ondernemer is nu aan het omschakelen. 6 hectare heeft al de status biologisch, 6 hectare is in omschakeling en in de nazomer gaat de overige 23 hectare in omschakeling. Hij beseft wel dat hij hiermee een groot risico neemt. 'Bij bio kan ik nooit ingrijpen. Dat vind ik wel angstig.'

Biofruit

Volgens Merkens is er een goede markt voor biologisch fruit, al is die veel kleiner dan voor gangbaar fruit. Hij heeft zich aangesloten bij de telers die hun afzet hebben geregeld in Biofruit, maar hij merkte al snel dat handelaren liever individueel zaken doen. 'Dan komt de verleiding', zegt de teler. 'Een handelaar benadert je rechtstreeks voor een prijs die net wat lager is dan van de groep. Maar als je dat doet, ga je de gangbare markt weer achterna. Niet doen!'

Merkens deed en doet de verkoop van zijn gangbare fruit helemaal zelf. Maar voor zijn biologisch fruit kan hij de verkoop met vertrouwen loslaten aan Biofruit.

Kostprijsberekeningen

De ondernemer is steeds meer kostprijsberekeningen per product gaan maken om te kijken wat hij verdient. 'Dat is soms schrikken', heeft hij ervaren. Sindsdien stuurt hij veel meer op kosten, bijvoorbeeld om te bepalen wanneer hij verkoopt. 'Als de kostprijs 45 cent is en iemand biedt bij de oogst 48 cent, dan verkoop ik. Vroeger was ik vooral met de teelt bezig, nu met kostprijzen.' Is dat beter? 'Daar is weinig aan, maar het is financieel beter.'

Merkens heeft een goed draaiend bedrijf en neemt voortdurend initiatieven. Toch is hij niet optimistisch over de toekomst. Hij weet niet of hij blij zou zijn als zijn zoon, die nu elf jaar is, het bedrijf zou willen overnemen. 'Agrariër is een zwaar beroep, ook psychisch, en je moet van zoveel verschillende dingen wat afweten.' Bovendien mist hij de waardering voor de productie van voedsel. 'Daar worstel ik mee.'