Boeren Mijzenpolder onzeker over natuurplannen provincie

In de 600 hectare grote Mijzenpolder liggen acht extensieve melkveebedrijven die in totaal zo'n zeshonderd koeien weiden. Het waterpeil staat er vrij hoog, het grasland is greppelland. Stuk voor stuk pachten boeren, vooral dertigers, veertigers en een enkele vijftiger, land van Staatsbosbeheer en doen aan weidevogelbeheer. De meeste ondernemers leveren hun melk aan Cono die weidegang stimuleert. De fabriek betaalt de boeren hiervoor sinds 2017 een weidetoeslag uit van 2 cent per kilo melk.

De plannen die provincie Noord-Holland heeft, zijn rigoureus, vinden de boeren. Of ze straks al hun koeien nog kunnen weiden in de veenweidepolder, betwijfelen ze ten zeerste. En dat doet pijn. 'De provincie wil naar 1,5 grootvee-eenheid per hectare vanwege de mestplaatsingsruimte. De derogatie gaat ervanaf', zegt Peter Klaver. Hij nam het bedrijf van zijn schoonouders in 2015 over. Twee jaar later hoorde de melkveehouder van de plannen van de provincie.

Minder melk

'Van de 73 hectare hebben wij 20 hectare in eigendom. De rest pachten wij van Staatsbosbeheer. Al het pachtland moet volgens de plannen van de provincie natuurland worden. Wanneer dit gebeurt, word ik genoodzaakt om minder koeien te weiden. De koeien zullen door het natuurland dat vooral uit stekels zal bestaan, bovendien flink dalen in melkproductie. Nu is de gemiddelde productie nog 8.900 kilo en dat zal teruglopen naar 6.000 kilo, vrees ik.'

Meer eigen grond aankopen, zat er de laatste jaren niet in. 'We hebben het huis en de stallen verbouwd. Hier zitten veel jonge boeren. Die zitten boven op de grond als er iets vrijkomt', verklaart Klaver.

Boerenverstand

Aan de Mijzerdijk in Ursem runt Dennis Smit al 21 jaar een melkveehouderij. Hij heeft 95 melk- en kalfkoeien, die voor een gemiddelde productie van 940.000 kilo zorgen. 'Het boerenverstand is uit de polder', stelt hij onomwonden vast. 'Wie wil de polder nou verschralen? Dat dat meer weidevogels trekt, geloof ik niet. Zo'n vogel heet niet voor niets een weidevogel. De pullen zitten tussen mijn koeien.'

Smit houdt van 'mooie koeien met hoge producties', zegt hij, terwijl hij naar de talrijke onderscheidingen van Melkcontrole Nijland aan de muur in zijn woonkamer kijkt. 'Ik wil geen enkele koe kwijt. Mijn streven is om ieder jaar een honderdtonner te behalen en één keer in de tien jaar een tientonner.'

Favoriete koeien

De melkveehouder moest vorig jaar afscheid nemen van zijn favoriete koeien, moeder en dochter, de negentienjarige Bertha 90 en de zestienjarige Bertha 97. Ze haalden in 2018 beide de 10.000 kilo gram vet en eiwit. 'Wanneer het natuurland wordt, kom ik niet meer aan mijn honderdtonners.'

Volgens Smit zijn boeren straks geen ondernemers meer, maar 'terreinbeheerders van de provincie'. 'Dit wordt bedacht in Haarlem vanachter het bureau. En wij krijgen de rotzooi in het land. Ik verwacht dat we 250.000 kilo minder kunnen produceren. Minder omzet dus en minder omvang in grond.'

Compenseren

De ondernemer heeft er een hard hoofd in dat de provincie de boeren goed gaat compenseren. 'Wanneer wij grond moeten aankopen in de Beemster, is dat niet te betalen. Een hectare kost hier 45.000 euro en daar moet je al gauw 80.000 euro neerleggen. Ze jagen ook de boeren de polder uit.'

Maar dat biedt misschien ook kansen, relativeert Smit. 'Ik ben plooibaar. Ik schat de kans vrij groot dat ik mijn bedrijf ga verplaatsen. In Friesland staan ook mooie bedrijven. Het maakt mij niet uit waar mijn bed staat. Dat geldt ook voor mij vrouw. Maar voor onze kinderen blijven we liever hier.'

NB-wetvergunning

Even verderop buigt Ben Groot zich met de bank over de financiering van zijn nieuwe ligboxenstal voor 160 koeien en drie melkrobots. De NB-wetvergunning hiervoor was vorig jaar na zes jaar eindelijk rond. 'Waarom bouw je de stal nog, vragen collega's. Adviseurs raden me aan zo snel mogelijk te bouwen. Ik heb mijn zinnen op nieuwbouw gezet. Ik wil van de krappe stal af. Bovendien heeft het mij al 30.000 tot 40.000 euro aan advies gekost', verklaart de ondernemer die door kavelruil met zijn neef en buurman enkele jaren geleden 28 hectare van de 92 hectare in het Natuurnetwerk Nederland kreeg.

Voor Klaver ligt zijn bedrijf een beetje stil, stelt hij somber vast. 'Waarom zou ik nu het erf verharden? Voor wie doe ik dat? Als ik een koe insemineer, vraag ik mij af of ik de nakomeling nog zelf kan melken. Het bedrijf heeft emotionele waarde. Linda werd hier 36 jaar geleden geboren. Haar opa en oma zijn met het bedrijf begonnen. We voldoen aan alle eisen, hebben fosfaatrechten gekocht. Maar ik denk dat wij de laatste generatie zijn die hier boeren. We zijn er erg mee bezig, ook in huis.' Hij kijkt uit naar de excursie van de veeteeltstudieclub, morgen in Friesland. 'Dat zorgt voor een beetje afleiding.'