Raadsleden blijven weg uit varkensstal

Het is vier dagen voor het geplande bezoek van gemeenteraadsleden aan de varkenshouderij van de familie Vermeer in het Brabantse Moergestel. In de plaatselijke krant staat een open brief van de lokale partij PrO. 'Helaas kunnen wij niet ingaan op uw verzoek. De voornaamste reden voor het afwijzen van de uitnodiging ligt bij het feit dat het bezoeken van een varkenshouderij gezondheidsrisico's met zich meebrengt', schrijft PrO-raadslid Myrte Hesselberth.

'Een feit?', reageert voorzitter Linda Janssen van de Producenten Organisatie Varkenshouderij (POV). 'Dat is juist nooit vastgesteld.' De POV schakelde vorig jaar het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek in om onderzoek te doen naar potentiële gezondheidsrisico's. Het gaat onder meer om de aanwezigheid van endotoxinen, deeltjes van afgestorven bacteriën.

Direct verband ter discussie

Met name het directe verband tussen de concentraties endotoxinen rondom stallen en het effect op de volksgezondheid blijkt onduidelijk uit alle beschikbare gegevens. 'Verder onderzoek is nodig om richting te geven aan de vaststelling van een veiligheidsnorm voor endotoxineconcentraties, specifiek gelinkt aan de betrokken diercategorie, en de wijze waarop deze zou kunnen worden toegepast', staat in het rapport dat ook de onderzoeksmethodiek ter discussie stelt.

'Uit verschillende onderzoeken is gebleken dat varkenshouderijen slecht zijn voor onze gezondheid', schrijft Hesselberth. 'Zoönosen zijn ziektes die van dier op mens worden overgedragen en die komen vaak voor bij veehouderijen. Er zijn verschillende zoönosen, zoals de bacterie C difficile, Q-koorts en aviaire influenza die veel voorkomen bij mensen die zich vaak in en rondom veehouderijen bevinden.'

Darmbacterie

Clostridium difficile is een wijdverspreide darmbacterie en bijna iedereen is drager. Het komt ook voor bij varkens en koeien. De bacterie grijpt zijn kans als het evenwicht in de darmflora verstoord is door behandeling met antibiotica, schetst het Kennisplatform Veehouderij en humane gezondheid. Een relatie tussen wonen in de buurt van veehouderijen en de aanwezigheid van de darmbacterie ontbreekt.

Janssen: 'Vogelgriep is zeer besmettelijk voor pluimvee en wilde watervogels en heeft niks met varkens te maken. Daarnaast heeft recent onderzoek van WUR aangetoond dat de Q-koortsbacterie wel aangetroffen is bij honden, paarden, schapen, runderen en herten, maar niet bij varkens.'

Hepatitis E

Een direct verband tussen een zoönose en de varkenshouderij is hepatitis E. Het is een virus dat leverontsteking veroorzaakt. Onderzoekers brengen vooral het eten van vlees in verband met de besmetting. In West-Europa is de laatste jaren sprake van een toename.

Ondanks de toegenomen onrust is het volgens het Kennisplatform Veehouderij en humane gezondheid ondenkbaar dat hepatitis E zich op een vergelijkbare wijze als Q-koorts kan verspreiden.

'De kans dat gezonde mensen, inclusief zwangeren, ziek worden van hepatitis E is zeer gering. En als ze wel ziek worden, zijn hun klachten in bijna alle gevallen mild en van voorbijgaande aard', zo staat op de website van het kennisplatform. 'Echter, bij mensen met een bestaande chronische leverziekte kan een hepatitis E-infectie levensbedreigend zijn.'

Weinig meldingen

Ook varkensinfluenza is een zoönose. 'Over het algemeen wordt weinig melding gedaan van varkenshouders die ziek zijn geworden nadat influenza bij de varkens is geconstateerd', zegt de POV na consultatie met een dierenarts. 'Aviaria influenza vormt binnen Europa geen probleem en via de griepprik zijn hoogrisicogroepen beschermd.'

De langdurige blootstelling aan stof, waaronder fijnstof en endotoxinen, wordt in opdracht van de POV onder de loep genomen in verschillende stalsystemen. Vooruitlopend op de uitkomsten pleit Janssen voor goede hygiënemaatregelen. En ze vindt het van belang om het stalklimaat verder te verbeteren. 'Dit heeft een positief effect op de gezondheid van de dieren, de mensen die er werken en de omgeving.'

'Bangmakerij'

Tegelijk ziet Janssen de 'bangmakerij' groeien. Zo is de 'Handreiking veehouderij en gezondheid omwonenden' van het ministerie de POV een doorn in het oog.

'Het laat gemeenten vrij om de gezondheidsrisico's van veehouderijen mee te wegen in hun besluitvorming, objectieve in plaats van suggestieve informatie is daarbij van belang', vindt de POV-voorzitter. 'Onwetendheid en mogelijk politieke willekeur kan zo de overhand krijgen boven deugdelijke wetenschappelijke onderbouwing.'