HWC-methode zegt wat over bodemkwaliteit

Bodembiodiversiteit interesseert Joke de Geus van Groen Agro Control al erg lang. Toen ze actief was bij LTO-vakgroep Akkerbouw vroegen de vakgroepleden zich al af of er praktisch onderzoek was gedaan naar bodemleven.

Marjoleine Hanegraaf van het Nutriënten Management Instituut en Frans van Alebeek van Praktijkonderzoek Plant en Omgeving kregen de opdracht vanuit het Masterplan Mineralenmanagement studies naar bodemleven op een rij te zetten. Er was behoefte aan praktische handvatten voor telers.

De Geus vertelt dat er in het praktijkonderzoek een onderzoek volgde naar het effect van bodemverbeteraars en preparaten. 'Daar kwamen geen significante effecten uit. In die preparaten heb ik zelf nooit zo geloofd, maar ik denk dat het wel zin heeft om het bodemleven te stimuleren door het te voeden. Of dat het beoogde effect heeft, is te meten met Hot Water extractable Carbon (HWC).'

Traag proces

Toename van organische stof is een traag proces. Het bodemleven activeert wel snel na het voeden met organische stof. De Geus noemt als bodemlevenstimulerende maatregelen de teelt van graan, groenbemesters, niet-kerende grondbewerking en de toediening van compost. 'Als je een volgens de teler goed perceel vergelijkt met een perceel dat minder goed is, zie je bij de HWC-bepaling duidelijke verschillen.'

Om te zien of de HWC-methode een werkbare perceelvergelijking oplevert, volgde De Geus een aantal percelen meerdere jaren, nam ze op verschillende momenten monsters en analyseerde die. Het tijdstip van monstername, de temperatuur en neerslag hebben invloed op de metingen. Toch bleek dat een goed perceel vergeleken met een minder goed perceel bij gelijktijdig monsteren hoger scoorde met HWC.

'Oude weide'

'Vroeger waren bedrijven bij mij in de regio gemengd. Later werden ze akkerbouwbedrijven, maar de voormalige 'oude weide' bleef een goed perceel. De bacteriën en schimmels zorgen voor een goede structuur en voor stabiele aggregaten. Er ontstaat een bodem die goed water vasthoudt, lucht bevat en nutriënten kan leveren. Dat zie je ook in de HWC-bepalingen.'

De HWC-methode bleek een handige methode te zijn om het bodemleven te 'tellen'. 'Wat je meet met HWC, is direct gecorreleerd aan wat je zou meten als je het bodemleven onder de microscoop gaat tellen. Als je je best doet om de bodem te verbeteren, gaat de meting met HWC sneller omhoog dan dat je organische stof ziet toenemen. Goede percelen steken stelselmatig boven de andere percelen uit met hoge waardes.'

Schimmels en bacteriën

De Geus legt de analysemethode kort uit: 'Eerst spoel je losse koolstof weg met koud water. Daarna zet je het monster achttien uur weg bij 80 graden. Van de oplossing die je dan overhoudt, bepaal je hoeveel koolstof erin zit. Dat is een maat voor de schimmels en bacteriën die je in de grond hebt.'

Groen Agro Control biedt de methode aan voor telers die het bodemleven willen meten of het effect van hun teeltmaatregelen op het bodemleven willen volgen.

Uitbreiden

Volgens De Geus kunnen laboratoria steeds meer meten aan grond en aan landbouwproducten. DNA-bepalingen kunnen meer vertellen over goede en schadelijke organismen. Ook Groen Agro Control kan hier al veel mee en het lab breidt de activiteiten uit.

Van gericht op de tuinbouw schuift het pakket aan diensten op naar meer mogelijke analyses voor akkerbouw, grasland, fruit en andere vollegrondsteelten. De labfaciliteiten in Delfgauw groeien mee met die ontwikkelingen. Technisch kan er veel, maar De Geus wil voor de telers praktische metingen doen, 'waar ook de productie van verbetert en geld mee te verdienen is'.

Onderzoeksgeld voor praktische ontwikkeling van nieuwe meetmethoden is welkom, denkt De Geus. Ze zou graag nog meer kennis op dit gebied willen ontwikkelen, zodat telers die het doel hebben hun bodems vruchtbaar te maken en houden, daar meer inzicht in krijgen. Zeker is dat organische stof veel te maken heeft met het verbeteren van grond, zegt ze. 'Je moet het bodemleven voeden.'

Beproefde meetmethodes

In het laboratorium in Delfgauw meten de laboranten volgens beproefde methodes. Deze directe meetwijze is volgens De Geus belangrijk voor de vaste klanten van het bedrijf. Groei van Groen Agro Control komt ook door het verdwijnen en samengaan van andere Nederlandse laboratoria. In dat veranderende landschap kiezen telers vaak voor de diensten van dit lab, zegt De Geus.

Een kijkje in het laboratorium voor de open teelten laat zien hoe de medewerkers de analyses aanpakken. Het team, geleid door Lorenzo Steenhoven, doet naast de HWC-metingen alle traditionele metingen die bodemlabs kunnen.

Robot

De Geus: 'Ze meten stikstof, doen algemeen grondonderzoek, bladsteeltjesonderzoek, graslandanalyses en kuilvoeranalyses. We werken met directe analyses en hebben een robot staan om veel analyses te kunnen maken.' Deze winter komt Groen Agro Control met een Basiscursus en een Masterclass Bodem en bemesting.