Visuele bodemanalyse wint terrein bij telers

Visuele bodemanalyse krijgt steeds meer betekenis onder boeren en tuinders. Dit jaar houdt Vollegrondsgroente.net bijeenkomsten die gericht zijn op duurzaam bodembeheer via de inzet van bodemcoaches. De kennis in de sector is op dit punt nog onvoldoende, is een veelgehoorde stelling.

Maar klopt dit wel? Veel telers geven hun kennis van vader op zoon door. Je zou toch mogen verwachten dat de bodem weinig geheimen meer kent voor vakmensen die hun hele werkzame leven op de akker staan.

Eigen wijsheid

'Een misvatting', zegt bodemcoach Bas Slagter stellig. 'Vaders blijken regelmatig de verstorende factor, als ik ergens een visuele analyse voor jonge telers doe. Deze mensen hebben vaak de eigen wijsheid in pacht, als je begrijpt wat ik bedoel. Uiteraard is er veel vakkennis over het product aanwezig, maar gezond bodembeheer is iets waar de oude generatie over het algemeen niet in uitblinkt.'

De oorzaak hiervan is de onbekendheid met de materie, meent Slagter, die zo milieuvriendelijk mogelijk probeert te produceren op zijn percelen. Hij las veel over bodembeheer en bezocht legio bijeenkomsten over dit onderbelichte onderwerp. 'Je zou de bodem een persoonlijke passie kunnen noemen.'

Complexe materie

Zijn kennis viel andere telers op. Slagter werd benaderd om bodemcoach te worden. 'Daar hoort een opleiding bij, maar tegen mij zeiden ze: 'Jij weet het meeste wel.' Toch is gezond bodemleven complexe materie. Ik leer nog elke dag bij', vertelt hij.

Het kennisniveau bij collega's is niet altijd wat je ervan zou mogen verwachten, merkt de bodemcoach. 'De jonge generatie staat open voor andere inzichten, maar de oude garde houdt vaak halsstarrig vast aan eigen kennis en bewerkingen, waarvan we weten dat er betere alternatieven zijn.'

Angst voor wormen

Als voorbeeld noemt Slagter de ongegronde angst voor wormen in de bodem. De angst bij telers zit 'm in de wormen die in de bovenlaag zo veel slijm afscheiden dat de die keihard wordt. Vooral in 2014 gebeurde dit. 'Maar dit probleem is beheersbaar en de voordelen van een goed bewurmde grond wegen sterk op tegen de nadelen. Veel telers weten niet dat er wel 25 verschillende soorten wormen zijn. Dus heb ze lief.'

Slagter somt de voordelen op: 'De grond is losser, het gewas wortelt beter, er zijn vaak minder middelen nodig, dus lagere kosten, en de uiteindelijke opbrengsten zijn hoger. Wat er ín de bodem gebeurt, bepaalt op sommige percelen voor 40 procent of meer wat er óp die bodem gebeurt', zegt hij.

'Voer daarom voldoende organische materialen aan, restproducten, gebruik bewerkte dierlijke mest en werk met groenbemesters. Dan stimuleer je het bodemleven volop. Bodemleven en beworteling is investeren in je land.'

Aardbeving

Welke veelgemaakte fouten kan de bodemexpert verder nog benoemen? 'Te veel ploegen is slecht. Ik gebruik daarvoor de volgende metafoor: na een aardbeving duurt het bij ons mensen vaak ook een tijdje, voordat je weer knap kunt wonen. Dat is bij wormen niet anders', zegt hij.

'Scheur de grond niet te veel open. Dan droogt deze alleen maar uit. Natuurlijk heb je een schoon zaaibed nodig, maar daarvoor hoef je alleen maar de bovenlaag ondiep te ploegen. Bij sommige teelten, neem aardappelen, is ploegen vaak niet nodig.'

Waterkwaliteit

Telers moeten ernaar streven hun grond niet nutteloos zwart te laten liggen. Een weerbare bodem is belangrijk voor optimale productie, goede opname van voedingsstoffen en gewasbeschermingsmiddelen. Er is minder kans op uit- en afspoeling. Een gezonde bodem is daarom ook goed voor de waterkwaliteit.

'Zorg dus altijd voor begroeiing op het land. Dat valt niet mee, maar is wel het beste.' Wisselteelten met sierteeltbloemen kunnen hierbij helpen. 'Dat vraagt soms best wat organisatie met kwekers, maar er staan ook extra inkomsten tegenover. De bodemverdichting, waterhuishouding, beworteling, verslemping, biodiversiteit en organische stofbalans breng je er beter mee op orde.'