Friese boer stript stikstof en bindt fosfaat

Kuiper runt op twee locaties samen met zijn zoons Hendrik en Meile een bedrijf met vierhonderd melkkoeien en bijbehorend jongvee. Zij hebben 200 hectare grond in gebruik. Al tien jaar draait op de hoofdlocatie een co-vergister. Het bedrijf Circular Values installeert een stikstofstripper. Een tweede pers moet uit de gescheiden mest ook het fosfaat veel geconcentreerder winnen.

'Met onze veebezetting zitten we op een intensiviteitsgraad van ongeveer 20.000 liter per hectare', vertelt de ondernemer. 'Dat is niet zo spannend, maar voor de vergister wordt ook het nodige aangevoerd. Om die reden moeten wij jaarlijks een grote hoeveelheid mest afzetten. Voor een bedrijf als het onze gaat dat al snel om meer dan 100.000 euro per jaar.'

Stress

Minstens zo belangrijk als de kosten noemt Kuiper de rompslomp en soms zelfs de stress die die mestafzet met zich meebrengt. 'Zeker aan het einde van het jaar moet er altijd nog wel wat geregeld worden om de mest af te zetten. Daar zijn we binnenkort vanaf', zegt hij.

'Circular Values gaat het ammoniumsulfaat en ammoniumnitraat ophalen, zonder kosten. Hopelijk levert het in de toekomst zelfs een paar centen op, want op zichzelf is het een waardevolle meststof die je nu zo afvoert.'

Boxvulling

Bij Kuiper wordt de drijfmest nu ook al gescheiden. De dikke fractie wordt deels gebruikt als boxvulling. De dunne fractie gaat binnenkort over naar een andere tank. Hier start het proces van het strippen van de stikstof uit de mest, ook wel kraken of raffineren genoemd. Dat gebeurt door de dunne fractie door de stripper te leiden en te verwarmen tot 70 graden Celsius.

Bij Kuiper gebeurt dat met restwarmte uit de co-vergister. Op het hergebruik van deze warmte zit subsidie die helpt de terugverdientijd van de installatie te verkleinen.

Anorganische meststof

Door de mest te verwarmen, kan er ammonium uit de stikstof worden gewonnen. Door een tegenstroom door de stripper heen te laten gaan, kan de vloeibare ammoniak worden omgezet in een gasvorm en worden meegevoerd via een luchtstroom. Daarna wordt het teruggewonnen als anorganische meststof.

Als verwarmen geen praktische of een te dure optie is, kan ook worden gewerkt met het toevoegen van kalk. Het gaat er in het proces om dat de PH wordt verhoogd waardoor het ammonium vrij kan worden gewonnen en opgeslagen.

Chemisch proces

'Het strippen is een chemisch proces. Je kunt inregelen of er ammoniumsulfaat of ammoniumnitraat wordt gewonnen en opgeslagen', vertelt Sven Mommers van Circular Values. 'Kuiper heeft vooral grasland waardoor er waarschijnlijk in het voorjaar meer ammoniumsulfaat wordt gewonnen uit de stikstofstripper en in het najaar meer ammoniumnitraat.'

Het gewonnen ammonium bevat tot 80 kilo stikstof per ton, veel meer dan de 4 kilo per kuub in drijfmest. Het ammonium wordt opgeslagen in een tank van 50 kuub. Op jaarbasis zal er 400 kuub worden gewonnen. Circular Values haalt dit product op en exporteert het.

Investering

Bij een eigen stikstofstripper zoals bij Kuiper moet je volgens Mommers rekenen op een investering van tussen de 135.000 en 185.000 euro. De tweede mestscheider kostte 65.000 euro. Alles bij elkaar investeerde Kuiper 250.000 euro. De terugverdientijd is berekend op vijf tot zes jaar.

Het systeem redt zichzelf, maar je moet wel iets met techniek hebben, zegt Kuiper. 'Mijn zoon Hendrik regelt de techniek van de vergister en ook deze nieuwe installatie. Bijkomend voordeel is dat de stikstofstripper de geur beter opvangt. Stankoverlast is met een vergister ook altijd nog wel een dingetje.'