Friese grutto floreert, kievit loopt sterk terug

'Het gaat met de grutto veel beter dan voorgaande jaren. De productie van jongen is heel goed, gezinnetjes met drie bijna vliegvlugge kuikens zijn geen uitzondering', stelt onderzoeker Ernst Oosterveld van Altenburg & Wymenga. Dat geldt voor zowel agrarisch natuurbeheerland als reservaten.

Ook biologisch melkveehouder Marten Dijkstra in Aldeboarn meldt dat het met de grutto 'crescendo' gaat. 'Wij hebben op 15 hectare agrarisch natuurbeheerland 25 gruttopaartjes. De nesten telden veel eieren, maar ook de overleving van de kuikens is goed. Sinds enkele weken vliegen hier gruttokuikens rond.'

Oorzaak voor de goede weidevogelstand is volgens Dijkstra onder andere het wegvangen van steenmarters in het gebied. 'De provincie doet hier een proef mee. Er zijn vier steenmarters gevangen in het gebied. Dat heeft het weidevogelresultaat positief beïnvloed.'

Muizenplaag

De laatste keer dat er sprake was van een goed gruttojaar was in 2014, stelt Oosterveld. Toen was er een muizenplaag, nu zijn er weer veel muizen. 'Dat leidt tot meer roofvogels, zoals velduil, buizerd en kiekendief. Predatoren als de vos hebben nu vervangend voedsel. Daardoor zijn weidevogels minder in trek', verklaart Oosterveld.

Maar het veranderd voedselaanbod van predatoren is niet de enige verklaring voor de toename van de grutto, gaat de onderzoeker verder. 'Ook het warme voorjaarsweer kwam waarschijnlijk op precies het goede moment voor de grutto. Eind mei kwamen de meeste kuikens uit het ei.'

Waterpeil

Bovendien werpt het toenemende aantal plasdrasgebieden nu zijn vruchten af, vermoedt Oosterveld. 'Hoewel het om postzegeltjes gaat in het landschap, is het beheer door boeren de afgelopen tijd verbeterd. Er komt steeds meer plasdras met kruidenrijk grasland er omheen. Een toenemend aantal boeren verhoogt het waterpeil om de weidevogels te helpen. Dat betaalt zich nu uit.'

Die mening is voorzitter Albert van der Ploeg van de agrarische collectieven ook toegedaan. 'We zijn nog bezig met de laatste alarmtellingen, maar we zien al wel dat er meer grutto's zijn. Er is veel meer leven in het land. Dat is een goede zaak. De inspanningen van de boeren om plasdras aan te leggen of aan mozaïekbeheer te doen, pakken positief uit voor de grutto. Waar dit niet gebeurt, zijn geen weidevogels te zien.'

Kievit

Daar waar het met de grutto goed gaat, is dat voor de kievit niet het geval. De eieren van de kieviten komen enkele weken eerder uit dan die van de grutto. Het koude weer in mei heeft tot veel kuikenverlies geleid, vermoedt Oosterveld.

'De eerste drie weken van mei waren koud. Kievitskuikens moeten een minimale dagtemperatuur van 15 graden hebben. Dat haalden ze vaak niet in die periode. Bovendien was er mogelijk ook te weinig voedsel, omdat er minder insecten waren vanwege het weer.'

Snelle grasgroei

'De kieviten zijn op veel plekken node gemist', geeft Oosterveld aan. 'Het aantal nesten lijkt behoorlijk lager dan vorig jaar en vorig jaar was het al met 10 procent gedaald ten opzichte van 2017. Dat komt wellicht ook omdat de soort de snelle grasgroei in het voorjaar niet voor kan blijven. Kieviten hebben sterke voorkeur voor kort gras.'

Het aantal vervolglegsels van de kievit is ook beperkt, verwacht de onderzoeker. 'Wanneer een kievit zijn kuikens verliest, legt hij minder vaak een vervolglegsel dan wanneer hij de eieren verliest.' Exacte gegevens over weidevogelaantallen worden binnenkort verwacht, als de collectieven alles in kaart hebben gebracht.