Meer rattenvangers nodig

'Een ongediertebestrijder is tegenwoordig als een timmerman zonder hamer', zegt Adriaan van Eerdt. 'Doordat we buiten bijna niets meer tegen ongedierte kunnen doen, moeten we de ratten en muizen vooral in de bedrijfsgebouwen bestrijden. Veel schade is dan al aangericht, de bestrijding ingewikkelder en er zijn meer negatieve bijwerkingen.'

Van Eerdt is ongediertebestrijder bij het bedrijf Pats! Plaagdierbestrijding in de Noordoostpolder. Al vanaf de aankondiging van het verbod op het buitengebruik van rodenticiden ageert hij tegen deze maatregel.

Dit doet hij onder meer bij het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) als toelatingsinstantie en ILT (Inspectiedienst Leefomgeving en Transport) en de Nederlandse Voedsel- & Warenautoriteit (NVWA) als handhavers.
'Kern van het probleem is dat we door dit beleid ratten en muizen in eerste instantie in het territorium van de mens toelaten. Daarna kunnen we ze pas afvangen', vertelt Van Eerdt.

• Lees ook deze vijf vragen over wetgeving rond de aanpak van rattenplagen

Gevolg huidige beleid

'Het gevolg is meer stalbranden, meer kans op dierziekten en ziekten van dier op mens, meer schade aan gebouwen, juist een toename van het gebruik van chemie, meer doorvergiftiging naar andere diersoorten, meer ondeskundig gebruik van chemische middelen en zo kan ik nog even doorgaan.' Om zijn argumenten te onderbouwen, vertelt Van Eerdt dat in Engeland is aangetoond dat 50 procent van de stalbranden wordt veroorzaakt door knaagdieren.

Ook is hij geschrokken van de opkomst van de ziekte van Weil, een bacterieziekte die via ratten op mensen kan worden overgebracht. 'Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu meldt een forse toename. Op jaarbasis zijn er inmiddels ongeveer honderd ernstige gevallen van deze ziekte, met 20 procent kans op een dodelijke afloop. Dat zijn twintig doden per jaar.'

De aanname van Van Eerdt dat er sinds de gewijzigde regelgeving voor het gebruik van rodenticiden in de praktijk vier keer zoveel ratten zijn, kan volgens Bastiaan Meerburg van het Kennis- en Adviescentrum Dierplagen (KAD) niet worden bevestigd. 'Er zijn geen cijfers die onderbouwen dat er daadwerkelijk meer overlast is. Er is geen goede landelijke monitoring. We moeten het nu doen met de perceptie op basis van incidenteel flinke overlast.'

• Lees ook: Slordig mens is zegen voor rat en muis

'Nieuwe regels verdedigbaar'

Meerburg vindt de strengere regels voor de bestrijding van ongedierte wel verdedigbaar. 'Het is bekend dat het gebruik van rodenticiden buiten bedrijfsgebouwen schadelijk is voor roofvogels en andere niet-doelgroeporganismen. Verder blijkt uit onderzoek van Wageningen University & Research dat 25 procent van de ratten en muizen inmiddels resistent is tegen deze middelen.'

Meerburg ziet de inzet van de biociden als laatste middel. 'De basis voor een goede beheersing is preventie, zoals bijvoorbeeld het afdekken van voer en opletten met houtopslag. Bovenal is reinheid en properheid nodig om deze plaagdieren buiten de deur te houden. Dit geldt net zo goed voor de boer als voor de burger.'

Het KAD stelt zich tot doel om de kennis over ongedierte bij boeren en gespecialiseerde bestrijders te vergroten en organiseert daarvoor opleidingen. Dit sluit aan op een grote zorg bij Van Eerdt. 'Er zijn in ons land zo'n 30.000 agrariërs en goed beschouwd zijn dat allemaal potentiële klanten van goed opgeleide ongediertebestrijders. Maar die capaciteit is er niet. Een tekort aan specialisten vergroot de kans op illegaal en ondeskundig gebruik van rattengif.'

'Nauwelijks sprake van verantwoorde bestrijding'

In een reactie wijst beleidsmedewerker Annemarie Breukers namens LTO op het belang van een verantwoorde ongediertebestrijding. 'Daar is nu echter nauwelijks sprake van, omdat het huidige beleid onvoldoende is geborgd en zijn doel voorbijschiet', zeg

De druk van ongedierte, vooral van ratten en muizen, lijkt steeds meer toe te nemen. Akkerbouwers en tuinders melden schade aan bedrijfsgebouwen en opgeslagen producten. Veehouders maken zich zorgen over de hygiëne in hun stallen en de vergrote risico’s op stalbranden. De mogelijkheden voor de agrarische ondernemers om zelf ongedierte te bestrijden, zijn beperkt. Specialisten leggen voor een goede beheersing de nadruk op preventie.