Havenslib verbetert zandgrond

Vijf volle vrachtwagens brachten vorige week in totaal zo'n 150 ton waddenslib op het bedrijf van Schuring. Afgelopen maandag en dinsdag heeft de akkerbouwer het slib in hoeveelheden van 30 ton per hectare met een mestverspreider uitgereden op een perceel waar later in de week de suikerbieten zijn gezaaid.

Het is inmiddels het derde jaar dat de Groningse akkerbouwer waddenslib toepast op zijn zandgrond. Hij doet dat steeds voorafgaand aan de teelt van suikerbieten, waarbij hij een deel van zijn bietenareaal wel behandelt en een deel niet om te bekijken wat de effecten zijn.

Zouttolerantie

'Het betreft zoute slib en suikerbieten hebben van de akkerbouwgewassen de hoogste zouttolerantie. Waar we het slib uitrijden, is geen aanvullende zoutbemesting meer nodig. Dat sparen we alvast uit.' Naast suikerbieten teelt Schuring zetmeelaardappelen en zomergerst.

Het waddenslib dat de ondernemer aanvoert, komt uit het havengebied bij Eemshaven en Delfzijl. Het uitbaggeren van slib is nodig om dit havengebied bevaarbaar te houden. Voorheen werd het slib teruggestort in de Eems, maar dit zorgt voor vertroebeling van het water en dat is nadelig voor het waterleven.

1 miljoen ton

Sinds enkele jaren stelt Groningen Seaports zichzelf als taak om het uitgebaggerde slib af te voeren. Het gaat op jaarbasis om een volume van zo'n 1 miljoen ton.

Voor de afvoer onderzoekt de beheerder van het Groningse havengebied meerdere bestemmingen waaronder gebruik voor dijkversterking maar ook de toepassing in de landbouw.

Bodemverbetering

Initiatiefnemer voor het toepassen van het slib op landbouwbedrijven is Harm de Vries van adviesbureau RINGadvies. Via het praktijknetwerk 'Klei voor de Veenkoloniën' kwam hij in contact met vertegenwoordigers van Groningen Seaports voor de optie om havenslib te gebruiken voor bodemverbetering.

Volgens De Vries is slib voor bodemverbetering in de landbouw ook voor Groningen Seaports een interessante optie. Op Nederlandse zandgronden kan in de toekomst veel slib worden geplaatst. In de periode van het experimenteren wordt het slib inclusief transport gratis beschikbaar gesteld.

Experimentele fase

De Vries merkt op dat het toepassen van het slib in de landbouw zich nog in een experimentele fase bevindt. Hij begeleidt inmiddels vijf akkerbouwers en vijf veehouders die het havenslib laten uitrijden op hun bedrijven.

'Net als suikerbieten wordt ook gras bemest met zout. Wel beperken we de aanvoer op grasland tot 10 ton slib per hectare omdat de zoutbemesting ook lager is. De aanvoer van zout met het slib komt ongeveer overeen met de geadviseerde hoeveelheden voor bieten en grasland.'

Aanvoer van lutum

De meerwaarde van het slib voor bodemverbetering betreft volgens De Vries vooral de aanvoer van lutum, met daarnaast een beperkte hoeveelheid organische stof en diverse sporenelementen.

'De ingepolderde slibgebieden zijn erg vruchtbaar. De aanvoer van slib zorgt op zandgrond voor versterking van het klei-humuscomplex en voor een betere vochthuishouding.'

Nulmeting

De resultaten van het toepassen van het slib op de landbouwbedrijven zijn nog niet consistent, stelt De Vries. 'Voor aanvoer doen we een nulmeting op het te behandelen perceel en na een teeltseizoen vergelijken we opbrengsten, analyseren we de eindproducten op inhoudsstoffen en bemonsteren we opnieuw de bodem', vertelt hij.

'Hier en daar zien we positieve effecten bij de oogstresultaten en verbeterde opnames van voedingselementen. Maar het is nog te vroeg om daadwerkelijk resultaten te claimen. We hopen dit seizoen een project te kunnen opstarten voor meer onderzoek naar de meerwaarde van waddenslib.'

Logistiek

De logistieke afstemming van de aanvoer van het slib naar de landbouwbedrijven is volgens De Vries een behoorlijke uitdaging.

'Meest efficiënt is na het uitbaggeren een rechtstreekse afvoer van het slib naar de landbouwbedrijven. Maar vanwege de weersomstandigheden in het voorjaar is het moment van verspreiden op de percelen moeilijk vooraf te plannen. Tussentijdse opslag in depots is een oplossing, maar maakt het proces een stuk omslachtiger.'

Homogeen product

Volgens Schuring is het slib dat hij krijgt aangeleverd een mooi homogeen product. 'De gewonnen partij slib wordt vooraf geanalyseerd waaruit blijkt dat de waarden gelijkmatig zijn en het product betrouwbaar, zonder verontreinigingen.'

De akkerbouwer omschrijft het slib als een kwarkachtige massa. Bij voorkeur laat hij het slib voor het verspreiden een korte tijd indikken tot een soort greepvaste klei. 'De eerste twee jaar heb ik compost erdoor gemengd om een iets dikkere substantie te krijgen die makkelijker aan te brengen is. Dat lukte dit jaar niet. Daardoor was het gelijkmatig verspreiden een grotere uitdaging, maar het is toch goed gelukt.'

Stuifgevoeligheid

Na het verspreiden van het slib bewerkte Schuring de grond voor het inzaaien van de suikerbieten met een vaste tand met rol. Het kleimineraal blijft daardoor volgens hem vooral boven op de grond liggen en dat kan ook gunstig zijn voor de stuifgevoeligheid. 'Maar ook daar hebben we op dit moment nog geen concrete praktijkervaring mee.'

Schuring denkt erover om in zijn bouwplan het gebruik van waddenslib als vast onderdeel mee te nemen. Naast het uitrijden in het voorjaar voor de inzaai van suikerbieten denkt hij aan een najaarstoepassing op percelen waar enkele maanden later aardappelen worden gepoot.

Gunstige werking

De akkerbouwer is overtuigd van de gunstige werking van het waddenslib op zijn bedrijf. 'Door de consequente aanvoer van de kleimineralen in de bouwvoor moet het geleidelijk lukken om de zandgronden op mijn bedrijf minder droogtegevoelig te maken. Wij raken dan in elk geval minder afhankelijk van onze beregening.'