Sjoemelwijzer

De Nederlandse Zuivel Organisatie (NZO) wil aan al haar aangesloten melkfabrieken een verplichting opleggen om in 2016 de Kringloopwijzer in te laten vullen door alle melkveehouders. De Kringloopwijzer is een rekenprogramma dat aangeeft of een bedrijf efficiënt omgaat met stikstof en fosfaat.
Op zich een goed streven dat alle bedrijven inzicht krijgen of ze goed omgaan met voer en mest. Maar nu dreigt deze Kringloopwijzer ook gebruikt te mogen worden bij de melkveewet. Eenieder die aan kan tonen efficiënter om te gaan met fosfaat in de voeding, zou die ruimte mogen gebruiken om meer melkvee te mogen houden.
Tot zover een goed streven om efficiëntie te belonen, ware het niet dat de financiële prikkel zeer groot is om op deze manier geen fosfaatrechten aan te hoeven kopen en het dus wel erg verleidelijk is om het bij het invullen iets minder nauw te nemen met de waarheid.
De Kringloopwijzer is een uitstekend rekenprogramma om mee te sjoemelen. Het programma gaat ervan uit dat de kwaliteit en de hoeveelheid voer resulteren in een bepaalde melkproductie. De aankoop van voer is goed in beeld te krijgen, met de de eigen productie van voer wordt dat al moeilijker en de opname in weidegras is vrijwel niet op een objectieve en juiste manier vast te stellen. De hoeveelheid weidegras die wordt opgenomen, wordt dus berekend door het programma. Daar kan veel mis mee gaan.
Extensieve bedrijven die veel weiden, hebben er bij het invullen van de Kringloopwijzer belang bij om zo weinig mogelijk weidedagen op te geven. Ook de hoeveelheid gewonnen eiwitarm voer kan in bepaalde gevallen beter kleiner worden opgegeven dan de werkelijkheid.
Hoewel de rekenregels mij ook niet helemaal duidelijk zijn, gaat het programma ervan uit dat de opname van weidegras met hoge fosfaatgehaltes dan kleiner zou zijn. Er rolt dan zo maar 5 tot 10 procent betere fosfaatexcretie (BEX) uit. Weliswaar daalt dan ook de hoeveelheid fosfaat die op het land mag (BEP), maar dit is voor extensieve bedrijven toch nog zeer aantrekkelijk.
De melkveewet zal nog bij wet worden vastgesteld en de bedoeling is dat de Kringloopwijzer daar ook een plaats in krijgt. De borging daarvan zal dan met zo veel toeters en bellen, verplichtingen en kosten gepaard gaan, dat het beter is om een minder fraudegevoelig instrument te kiezen om efficiënte bedrijven te belonen. Zo is het beter om te kiezen voor het gemiddelde fosfaatgehalte in aangekocht voer als beloningsinstrument. Dit is misschien iets minder nauwkeurig, maar nauwelijks fraudegevoelig. Daar is de politiek vaak erg gevoelig voor.