‘Als het ergens kan, dan kan het hier’

Dat vertelde de Zuid-Hollandse gedeputeerde Han Weber bij de presentatie van de haalbaarheidsstudie naar de warmterotonde, begin oktober. ‘Je kunt eigenlijk niet anders dan die enorme potentie aan warmte hergebruiken.’
De provincie nam het initiatief tot de studie, samen met de gemeenten Rotterdam, Den Haag, Delft en Westland. Zij zien de glastuinbouw als een potentiële grote afnemer van de warmte.
De studie wijst uit dat de warmterotonde in de eerste fase 1.000 hectare glastuinbouw duurzaam van warmte kan voorzien. Andere grote potentiële afnemers van de warmte zijn woonwijken met een totale omvang van 350.000 woningen. Voor afnemers van de warmte is een CO2-reductie mogelijk van 60 procent.
De warmterotonde is de infrastructuur voor warmte in het zuidelijk deel van Zuid-Holland. Warmte die nu nog wordt geloosd, gaat door een netwerk van aan elkaar gekoppelde leidingen naar afnemers. Het netwerk verbindt de glastuinbouw in de Greenport Westland-Oostland met de havens, maar ook met Rotterdam, Den Haag, Delft en het Westland.
De initiatiefnemers staat een flexibel systeem voor ogen, waarbij leveranciers en afnemers kunnen aanhaken. Behalve restwarmte van industrieën, energiecentrales en bijvoorbeeld afvalverwerker AVR zijn andere duurzame warmtebronnen in beeld, zoals geothermie.
De haalbaarheidsstudie wees uit dat de warmterotonde kansrijk is, maar het duurt nog wel even voordat het warme water zal rondstromen door de ondergrondse buizen. Het doel is dat voor augustus 2016 een ‘product’ gereed is op basis waarvan bedrijven een aanbesteding kunnen doen voor het werk, vertelt projectleider Ted Zwietering.

Aanvulling

De warmterotonde kan zeker voordelen hebben voor de glastuinbouw, zegt Rob van der Valk, beleidsspecialist Energie van LTO Glaskracht Nederland.
‘De glastuinbouw maakt goede voortgang met geothermie en met energiebesparing, maar de sector blijft nog voor een groot deel afhankelijk van aardgas. De leveringszekerheid en de prijs daarvan zijn echter twee onzekere factoren. Daarom zou warmte een welkome aanvulling zijn.’
Vóór augustus volgend jaar moet ook duidelijk zijn hoe de financiering zal plaatsvinden. In totaal is een paar honderd miljoen euro nodig. De initiatiefnemers gaan daarvoor langs bij banken en bij overheden, zoals het ministerie van Economische Zaken en Brusselse instanties, zoals de Europese Investeringsbank. Pas daarna is meer te zeggen over de prijs die tuinders en andere afnemers zullen moeten betalen.
‘Uiteraard moet het een zodanig tarief zijn dat het interessant is voor tuinders’, zegt Zwietering. ‘Maar voor de uiteindelijke prijs is het nogal bepalend hoe voorspoedig de financiering verloopt.’
De beleidsspecialist is optimistisch: ‘De signalen zijn positief. Iedereen vindt het een spannend project van transitie van gas naar warmte.’ De initiatiefnemers gaan nu in gesprek met mogelijke afnemers. Namens de glastuinbouw schuiven LTO Glaskracht Nederland, AgroEnergy en Prominent aan tafel. Prominent levert warmte aan de woonwijk Hoogeland in Naaldwijk.
De komende maanden moet ook duidelijk worden hoe de initiatiefnemers het zakelijk in het vat gaan gieten. Wie gaat bijvoorbeeld de infrastructuur aanleggen en exploiteren: een stichting, een bedrijf met aandeelhouders? En wie gaat de warmte verhandelen? Ook dat staat nog open.
Van der Valk benadrukt dat het exploiteren van de infrastructuur en de handel in de warmte niet door één bedrijf mag plaatsvinden. Want een open marktplaats voor warmte verdraagt zich niet met één partij die zowel investeert in de infrastructuur als het systeem exploiteert. Anders is er sprake van een monopolie.

Uitdagingen

De uitdagingen beperken zich niet tot financiële en organisatorische zaken. Ook de aanleg van het leidingennet is nog niet gefikst. Twee belangrijke trajecten in het net moeten nog helemaal worden aangelegd: één onder de Maas en één van Vlaardingen via Delft naar Den Haag.
Een bestaande wirwar van leidingen en andere infrastructuur maakt de aanleg ingewikkeld, vooral in het Westland.
Als alles volgens planning verloopt, gaat ‘in de loop van 2017’ de eerste schop in de grond. Volgens Zwietering is het project kansrijk. ‘Met de havens, de glastuinbouw en het stedelijk gebied naast elkaar is dit het ideale gebied om alles optimaal te koppelen. Als het ergens kan, dan kan het hier.’