Het belang van sterke coöperaties

Vorige maand mocht ik een paar dagen op studiereis naar Engeland. In vijf dagen hebben we daar onder andere een aantal melkveebedrijven, variërend van 180 tot 1.000 koeien, het laboratorium van de Engelse MPR en enkele bedrijven uit de advisering en fokkerij bezocht. Het is bijzonder interessant en leerzaam om op die manier een beeld te krijgen van de melkveehouderij in een ander land.
Wat mij heeft verbaasd, is het enorme verschil in melkprijs tussen de bedrijven. Engeland staat bekend als een land met traditioneel een lage melkprijs, maar dat is maar een deel van het verhaal.
Een aantal Engelse supermarktketens heeft bij klantenonderzoek ontdekt dat hun klanten vinden dat melkveehouders een kostendekkende prijs moeten krijgen voor hun melk. Deze supermarkten hebben op verschillende manieren hun inkoopprijs hierop aangepast.
Zo laat Tesco berekenen wat de gemiddelde kostprijs is voor de 150 melkveehouders die voor dagverse melk aan Tesco leveren. Deze prijs wordt vervolgens aan deze 150 boeren uitbetaald, zodat Tesco kan zeggen: ‘Wij zorgen voor onze boeren.’
Deze groep boeren krijgt op dit moment een prijs van 34 pence per liter, ongeveer 47 cent. Melkfabriek Müller Wiseman levert de melk van deze min of meer willekeurig gekozen boeren aan Tesco.
Boeren die melk aan Müller Wiseman leveren, maar niet een contract hebben met Tesco, krijgen een veel lagere prijs, gemiddeld ongeveer 20 pence (28 cent). De slechtste betalers, vooral kaasfabrikanten, betalen op dit moment maar zo’n 10 pence, een kleine 14 cent, per liter.
Dit liet me beseffen hoe blij we mogen zijn dat we in Nederland visionaire grootouders hebben gehad die hebben geïnvesteerd in coöperaties die nog steeds bestaan en nog steeds meerwaarde hebben voor hun leden.
Engeland is een netto-importerend land voor melk en toch is de Engelse melkveehouderij niet in staat om een vuist te maken. Dat komt voor een belangrijk deel door het ontbreken van sterke coöperaties in Engeland. Het zou hier binnen een coöperatie onbestaanbaar zijn dat een kleine groep boeren voor de bühne een hoge melkprijs krijgt, terwijl de andere leden veel minder krijgen.
Als we hier werkelijk waren overgeleverd aan de grillen van de vrije markt, zonder beschermende paraplu van de coöperatie, was de melkprijs in ons exporterende land vast niet hoger dan de 14 cent van het Engelse ondereind.
Het plaatst de resultaten van de coöperaties die in Nederland ondergemiddeld presteren in een ander daglicht. Voor Engelse begrippen zijn ze heilig.