Invasieve soorten groeiend probleem

Volgens een rapport van de Europese Commissie zijn er al zo’n 12.000 exotische soorten in Europa. Daarvan is ongeveer 10 tot 15 procent in competitie met andere planten of diersoorten en is daarbij een bedreiging voor de biodiversiteit. De exoten komen voor in de gehele planten- en dierenwereld: zoogdieren, reptielen, schimmels, bacteriën, vissen en on- en gewervelde dieren.
De Europese Unie geeft jaarlijks minstens 12 miljard euro uit aan maatregelen om de verspreiding van invasieve soorten onder controle te houden en om de schade die zij veroorzaken te herstellen.

Verspreiding

De schadelijke soorten verspreiden zich sneller door de groei van de handel, het toerisme en het grensoverschrijdende goederenvervoer. En zij komen niet altijd van buiten Europa. Ook verschuivingen of import van organismen tussen Europese landen kan problemen veroorzaken.
Voorbeeld daarvan is de Spaanse slak, Arion vulgaris, die oorspronkelijk alleen in Noord-Spanje en West-Frankrijk voorkwam, maar zich nu verspreidt over heel Europa via planten en verpakkingmaterialen. De slakkensoort is volgens deskundigen van de Europese Commissie bezig uit te groeien tot de ‘grootste slakkenplaag in Europa die een grote impact heeft op de teelt van tuinbouwgewassen’. Vervelende bijkomstigheid is dat de slak veel bestrijdingsmiddelen weet te overleven.

Aziatische wesp

Bijenhouders vrezen de komst van de Aziatische wesp. Dit agressieve insect, afkomstig uit Zuidoost-Azië, valt bijen, wespen en andere bestuivingsinsecten aan. In Frankrijk zijn imkers al duizenden bijen kwijtgeraakt, waardoor hun bijenvolken ernstig verzwakt raakten en stierven. De Aziatische wesp kan zich met 10.000 nakomelingen per seizoen snel verspreiden.
De economische schade die invasieve exoten veroorzaken, zoals het beschadigen van commerciële gewassen, is direct merkbaar. Daarnaast kunnen deze soorten ook schade aanrichten aan infrastructuur of de gezondheid van mens en dier.
Bijvoorbeeld door overstromingen omdat waterwegen dichtgroeien door uitheemse waterplanten. Eerder vroeg de Spaanse overheid Brussel om hulp om de met waterhyacint dichtgegroeide rivieren weer een doorgang te geven. Een project dat miljoenen euro’s kost.
Daarnaast wordt gevreesd voor onherstelbare schade aan de natuur. De biodiversiteit komt in gevaar als invasieve soorten inheemse soorten uitroeien of hun natuurlijke habitat zo verstoren dat overleven niet mogelijk is.

Nederland

Nederland heeft, in vergelijking met andere Europese landen, een groot aantal invasieve exoten: 49 uit de lijst van 100 schadelijke soorten, zo blijkt uit een inventarisatie van de Europese Commissie. Daar zit een groot aantal waterdieren bij die zich hebben gevestigd in een zoet- en zoutwateromgeving.
Denk ook waterplanten als de Grote Waternavel. Deze waterplant, afkomstig uit Zuid-Amerika, is via verkoop van waterplanten voor vijvers in het wild terechtgekomen. De plant kan explosief groeien en een watergang volledig bedekken.
De bekendste invasieve exoot is de muskusrat. Afkomstig uit Noord-Amerika werd het dier begin twintigste eeuw naar Europa gehaald voor de bontproductie. Sinds zijn verschijnen in Nederland wordt de muskusrat bestreden. Maar pas de laatste jaren lijkt deze bestrijding succesvol ondanks het feit dat jarenlang honderdduizenden dieren werden gevangen.
Er zijn ook andere invasieve soorten die schade toebrengen. Voorbeelden zijn de nijl- en Indische gans, Aziatische boktor, coloradokever, de waterplant ambrosia en de tijger-mug.
De totale jaarlijkse schade van exoten werd in 2005 al geschat op 1,3 miljard euro, blijkt uit informatie van het Compendium voor de leefomgeving, dat cijfers over het milieu verzamelt. Daaronder zijn inbegrepen de kosten van schade en bestrijding van uitheemse besmettelijke ziekten.

Bestrijding

De Europese Commissie geeft aan dat de toename van het aantal invasieve soorten een groeiend probleem is. Op 16 april 2014 heeft het Europees Parlement een EU-verordening voor invasieve exoten goedgekeurd. Met deze verordening kwam er voor het eerst overkoepelende EU-regelgeving voor invasieve exoten. Het komende jaar moet duidelijk worden voor welke invasieve exoten de EU-regels gaan gelden.
De Commissie heeft aangeven 37 exotische dier- en plantensoorten aan te wijzen die in de Europese Unie aangepakt moeten worden. Welke dat zijn is nog niet duidelijk.
LTO Nederland heeft ook haar input gegeven tijdens de consultatie. Het platform Stop invasieve exoten vindt dat de lijst niet volstaat. Zij vreest dat er naast de aangewezen soorten nog vele tientallen zijn die schadelijk zijn voor natuur, waterbeheer en gezondheid.