Bio: blauwe lucht met één donkere wolk

Hoewel de biologische productie in veel landen nog klein is, is het een groeimarkt. De Nederlandse export van bio-producten gaat richting de 1 miljard euro per jaar. Ter vergelijking: de totale agrarische export van Nederland lag in 2014 rond de 80 miljard euro.
De meest gewilde Nederlandse biologische exportproducten zijn eieren, wortelen, kasgroenten, granen, vlees en zuivel.
‘Als we kijken naar fruit en groenten, hebben we veel van onze producten al verkocht voor 2015’, zegt Barry Raadschelders van biologische telersvereniging Nautilus. ‘We zien dat er meer vraag komt uit steeds meer landen naar goede kwaliteit product.’
Allard Bakker, directeur van De Groene Weg, ketenregisseur voor bio-varkens- en rundvlees, herkent dit beeld. ‘We kampen vaak met een tekort aan biologisch vlees. Bedrijven hebben vaak tijd nodig om om te schakelen of op te schalen. Daardoor gaat het aanbod achter de vraag aan.’
De markt voor bio-producten is anders dan de conventionele markt. Er is over het algemeen meer ketenregie, en het contact tussen de verschillende schakels is gebaseerd op vertrouwen.

Constantere cashflow

Bakker legt uit: ‘We muteren de varkensprijs maar vier keer per jaar. Veehouders hebben daardoor een constantere cashflow. Ook is er meer contact tussen de schakels. Als de voerprijzen stijgen, communiceren we dit met de andere partijen in de keten, zodat ze daarmee rekening kunnen houden in de markt.’
De Rusland-crisis heeft weinig effect gehad op de handel, zeggen biologische handelaren. Dat geeft aan dat de biologische sector haar eigen klantenkring heeft die niet zomaar naar een goedkoper en meer beschikbaar alternatief overstapt.
De Nederlandse overheid laat keer op keer weten dat er kansen liggen in Duitsland. In bijvoorbeeld Zuid-Duitsland zijn veel koopkrachtige consumenten die steeds vaker voor biologisch kiezen.
‘Nederlandse handelaren kunnen daarop inhaken, maar het is niet eenvoudig om die markt te veroveren’, zegt Bavo van den Idsert, directeur van de Nederlandse biologische ketenorganisatie Bionext. ‘In Duitsland willen biologische handelaren een vertrouwensrelatie opbouwen. Dat kan in Zuid-Duitsland vaak een jaar duren en Nederlanders willen vaak te snel. Maar als de goede relatie er eenmaal is, ben je ook binnen.’

Discount-bio

De groei van bio in de Verenigde Staten neemt ondertussen een vlucht en lijkt daarmee vooruit te lopen op Europa. Grote bedrijven als McDonalds en supermarktketen Wallmart willen biologische producten aanbieden.
Van den Idsert verwacht de komende jaren een segmentatie in de biologische productie. Aan de ene kant ontstaat een’discount-bio’ met producten die aan de minimale bio-standaard voldoen. Aan de andere kant zijn er producten die zich onderscheiden door extra criteria voor arbeidsomstandigheden, dierenwelzijn of ecologie.
Dat bio een sterk merk is blijkt wel uit de ommezwaai van Albert Heijn. Het Puur & eerlijk-logo is aan de kant gezet en de supermarktketen wil weer investeren in echt biologisch. De concurrentie van groeiende ketens als EkoPlaza is daar een belangrijke reden voor, zo liet een inkoopmanager van AH eerder weten. Ook Jumbo investeert in biologische producten.
De biologische handelaren mopperen wel over de inkoopstructuur van de supermarkten. Die hebben het beleid om jaarlijks hun inkoopmanagers te rouleren. ‘We moeten elk jaar weer aan een nieuwe manager uitleggen wat bio is en waarom het belangrijk is om dat in het schap te hebben’, zegt Danny Schuwer, directeur van chocoladefabrikant Brinkers.
Ondertussen hangt een donkere wolk boven de Europese biologische sector. De Europese Commissie liet eerder weten de biologische regels flink aan te willen scherpen. Denk aan minder derogaties, geen gangbare tak op een bio-bedrijf en bijna nultoleranties voor vervuiling met gewasbeschermingsmiddelen. Regels die Brussel wil invoeren om het biologische merk te versterken en het vertrouwen van de consument te behouden.
Maar biologische organisaties en veel Europese lidstaten kunnen nog steeds niet geloven dat de Europese Commissie met dit voorstel is gekomen. Als het nieuwe voorstel doorgaat, kan dat de groei van de bio-sector en het voortbestaan van biologische boeren en telers in gevaar brengen, vinden zij.

Daverend applaus

Staatssecretaris Sharon Dijksma riep EU-landbouwcommissaris Phil Hogan tijdens haar toespraak bij de opening van de Biofach op met een nieuw voorstel te komen. Haar boodschap werd ondersteund met een daverend applaus uit de zaal. Hogan liet even later in zijn toespraak weten dat hij openstaat voor wijzigingen in het bestaande voorstel. ‘Maar de bal ligt bij de lidstaten. Zij moeten met goede voorstellen komen.’
‘Het is machtsvertoon van de Europese Commissie’, zegt Van den Idsert. ‘Iedereen in de sector wil voort-bouwen op huidige regels om het vertrouwen in biologisch te bewaken.’
De komende maanden moet blijken met welke nieuwe regels bio-boer en teler te maken krijgen.