Agrosector koploper duurzame energie

Joost de la CourtRVO heeft berekend dat de agrosector inmiddels voor circa 42 procent direct bijdraagt aan projecten voor hernieuwbare energie. RVO neemt de duurzame stimuleringsregeling SDE+ daarbij als graadmeter.
Van de 7,6 miljard euro aan toegekend budget voor hernieuwbare energie via de SDE+ over de laatste vijf jaar waren de agrosectoren goed voor circa. 5,5 miljard euro. Dat is exclusief de projecten voor windenergie op zee. De land- en tuinbouw steekt al dan niet met andere deelnemers vooral geld in wind op land, bio-energie (zoals vergisting), geothermie (aardwarmte) en zonne-energie.
‘Er is sprake van een grote investeringsbereidheid onder boeren en tuinders’, concludeert onderzoeker Albert Moerkerken van RVO, mede-auteur van het rapport ‘Energie en klimaat in de agrosectoren’.
LTO-bestuurder Eric Douma, verantwoordelijk voor energie en klimaat, bevestigt dat beeld. ‘Boeren en tuinders blijven investeren in duurzame energieopwekking. Vooral de akkerbouw en de melkveehouderij hadden daar de laatste tijd geld voor over.’
Afgaand op de statistieken steken agrariërs hun geld niet alleen in hun eigen bedrijf, maar ook in zonnecollectoren, windmolens of warmtewinning uit de bodem voor bijvoorbeeld de verwarming van stallen. Hoeveel geld precies is lastig te bepalen, stelt Moerkerken, omdat die investeringen vaak ook gebeuren op basis van deelnemingen in grotere projecten.

Tombola

Dat er geld voorhanden was verklaart gedeeltelijk de koppositie die de agrarische sector nu inneemt. Maar ook het voorwaarden scheppend beleid is erop vooruit gegaan, stelt Douma vast.
De situatie rond de SDE+ is de laatste jaren verbeterd. Was zo’n vijf jaar terug sprake van een tombola of je voor de regeling in aanmerking kwam, de kans dat een aanvraag nu wordt gehonoreerd is een stuk groter geworden.
‘De bult aan aanvragen voor SDE+ is inmiddels weggewerkt. Voorheen dienden vooral adviesbureaus aanvragen in waar geen concrete plannen achter zaten. Nu zijn de randvoorwaarden aangescherpt en kom je alleen nog in aanmerking als je kunt aantonen dat je wilt gaan bouwen.’
Ook is het investeringsbeleid rond duurzame energie wat standvastiger geworden, constateert Douma. ‘Door de LTO-lobby hebben we fiscale regelingen als MIA en Vamil ook tijdens de crisis in de benen weten te houden. De land- en tuinbouw komt hierin goed aan bod. Voor boeren en tuinders geldt: als de fiscaliteit op orde is, investeren we ook.’
Liever dat dan afhankelijk zijn van subsidies die soms van de ene op de andere dag weer worden opgeheven, redeneert Douma. ‘Subsidies werken alleen maar marktverstorend, en er bestaat altijd een kans dat ze weer worden geschrapt.’
Douma is al met al redelijk te spreken over het overheidsbeleid van de laatste tijd. ‘Er is nu rust rond de SDE+-regeling. De overheid stelt geen nieuwe eisen, of verlegt doorgaans niet meer opeens de prioriteit, zoals naar wind op zee. Ondernemers zijn gebaat bij zekerheid en stabiliteit.’
Toch is er onzekerheid bij sommige vergisters, omdat de SDE-vergoedingen zouden worden gekort vanwege lage energieprijzen. Als de overheid de gang in de land- en tuinbouw erin wil houden, moet zij zich daarom vooral niet te veel laten leiden door de waan van de dag, waarschuwt Douma.
‘De maatregelen die er nu zijn moeten vooral blijven bestaan. Als agrosector zitten we op koers in het kader van de doelstellingen van het convenant Schone en Zuinige Agrosectoren. Overheid en politiek moeten daar goed nota van nemen.’

Koek en ei

Hoewel de investeringen in hernieuwbare energieopwekking door de landbouw kennelijk doorgaan, is nog niet alles koek en ei. Zo blijft vergisting voor elekriciteit of warmte al jaren een zorgenkindje. Vergisten van mest gaat met name moeizaam vanwege de hoge kosten voor energierijke grondstoffen die worden bijgemengd in de vergisters.
‘Er is sprake van schaarste’, zegt RVO-woordvoerder Moniek Pronk. ‘Onder andere daarom is het lastig nieuwe projecten te fInancieren. We zien nu een beweging naar het vergisten van mest zonder of met veel minder co-producten. Voor monomestvergisting is nog wel animo.’
‘Vooral grotere projecten zijn doorgegaan’, vult Douma aan. ‘Deelnemers kijken ook naar andere reststromen om te vergisten en richten zich op de bovenkant van de markt.’
Bij grotere projecten gericht op energieopwekking is samenwerking met andere partijen belangrijk, stelt LTO vast. Zowel voor de kennis die daarvoor nodig is, als voor het inbrengen van vermogen, om zo de financiering mogelijk te maken.
Douma: ‘Boeren en tuinders kijken vooral naar wat het oplevert, niet zozeer naar wat voor subsidies ermee zijn gemoeid of wie er aan het roer staat.’
Dat is onderzoeker Moerkerken ook opgevallen. ‘Het illustreert dat de ondernemers niet altijd zelf investeren in bijvoorbeeld windmolens, maar vaak ook andere financierings- en exploitatieconstructies bedenken. Vaak is het een bv, joint-venture of energiebedrijf die uiteindelijk investeert.’

Salderen

Verder lopen de combinatieprojecten ‘Asbest eraf, zonnedak erop’ goed. Maar ook zonneprojecten (nagenoeg) zonder subsidie draaien goed, stelt LTO vast. Belangrijk is wel dat je zonnestroom kunt blijven salderen. Salderen is nodig om investeringen in zonnepanelen zonder SDE+ rendabel te maken. ‘Dat overeind houden is essentieel’, vindt Douma.