Nieuw voor supermarkt: dalende omzetten

Jan van LiereIn Nederland zijn zo’n 4.300 supermarkten waar dagelijks vier miljoen mensen hun boodschappen doen. De afgelopen decennia kende deze winkelbranche een voortdurende groei. Elk jaar stegen de omzetcijfers.
Daarin is nu een ommekeer gekomen. De nieuwste gegevens bevestigen een ontwikkeling die vorig najaar al is ingezet: de omzet van de Nederlandse supermarkten groeit niet meer en loopt zelfs licht achteruit.
Onderzoeksbureau GfK houdt van week tot week bij hoeveel aan de kassa’s van de supermarkten wordt afgerekend. Uit de meest actuele cijfers, tot en met week 37, blijkt dat de omzet dit jaar echt achterblijft. In totaal rekenden klanten sinds 1 januari 23,6 miljard euro af, 0,5 procent minder dan een jaar geleden.
Deskundigen die eerder nog rekenden op een herstel in de loop van dit jaar, stellen nu hun mening bij. De Nederlandse supermarkten zullen voor het eerst in de geschiedenis hun boeken afsluiten met een lagere omzet dan in het voorgaande jaar. Zelfs tien jaar geleden, toen de prijzen 6 procent daalden door de felle prijsoorlog, lukte het de supermarkten nog om een stabiele omzet te realiseren.
De reden van de omzetdaling ligt nu niet zozeer bij lagere prijzen, maar vooral bij een kleinere hoeveelheid verkocht product. De kooplust van de klanten kent grenzen. Over de oorzaak daarvan verschillen de meningen.
De economische recessie, die gepaard gaat met dalende koopkracht, is een voor de hand liggende verklaring. Veel mensen moeten het zuiniger aan doen. Maar tegen die uitleg spreekt het feit dat de crisis al langere tijd aan de gang is. Hoewel de groeicijfers van de supermarkten de afgelopen jaren minder hoog waren dan voorheen, wees lange tijd niets op een omzetdaling.
Zeker is dat het niet komt omdat speciaalzaken als de bakker, de slager en de groenteman het terrein terugwinnen dat ze eerder aan de supermarkt verloren. Zo gaan er op dit moment bijvoorbeeld 2 miljoen mensen naar de slager om vlees en vleeswaren te kopen. In 2008 waren dat er nog ruim 2,7 miljoen. In de groentewinkels liep het aantal klanten terug van 2,25 miljoen naar 1,5 miljoen. Andere speciaalzaken, met uitzondering van reformwinkels, kennen eenzelfde ontwikkeling.
Enige invloed kan er zijn van toenemende verkopen via internet, met name van non-foodproducten, en van de branchevervaging waardoor bijvoorbeeld bouwmarkten of tuincentra een steeds breder scala aan producten verkopen.
Hoe dan ook is er sprake van stagnerende verkopen in de supermarkt. Niet onlogisch is dat hierdoor het gevecht om het marktaandeel met nog meer felheid gevoerd zal worden en dat de supermarkten hun inkoopprijzen nog sterker dan voorheen zullen drukken.