Onderwijs kan meer doen met verbreders

De verschillende spelers hebben elkaar nodig om de multifunctionele landbouw goed in beeld te krijgen en te houden, stelde onderzoeker Andries Visser van Praktijkonderzoek Plant en Omgeving (PPO) van Wageningen UR. PPO doet onder meer onderzoek naar de ontwikkeling van de verschillende vormen van multifunctionele landbouw. Haar rapporten en brochures kunnen door docenten worden gebruikt om in hun lessen een reëel beeld van de sector te geven.
De onderzoekers verzamelen zo veel mogelijk kengetallen om de sector beter in beeld te krijgen. ‘We hebben wel een idee van de omvang en de omzet die wordt behaald, maar niet van wat er daadwerkelijk wordt verdiend’, vertelde Visser.
‘De kostprijs is vaak niet bekend, ook niet bij de ondernemers zelf. Onderlinge uitwisseling van getallen vindt ook weinig plaats. Als je de kostprijs en andere kengetallen in beeld hebt, weet je meer over de sector.’
De lessen uit de multifunctionele landbouw zijn echter breder te trekken dan specifiek deze sector. Ook de reguliere landbouw kan veel van deze sector leren, stelde Visser. Denken vanuit de markt en de klant, samenwerken binnen en buiten het bedrijf, gastvrijheid en transparantie en de verbinding leggen met de omgeving zijn kernzaken voor multifunctionele bedrijven, maar worden ook voor reguliere bedrijven steeds belangrijker.

Omgevingsgericht

Omgevingsgericht ondernemen is de basis van ieder agrarisch bedrijf en is daarom op veel agrarische scholen onderdeel van het lespakket. Zo heeft CAH Vilentum Hogeschool bijvoorbeeld in het tweede jaar een verplichte module multifunctionele landbouw en is er op AOC De Groene Welle zelfs een verplichte stage op een multifunctioneel bedrijf.
Niet alleen voor de leerlingen is het goed om een reëel beeld te krijgen van de multifunctionele landbouw, het geldt zeker ook voor de docenten. Het Kigoproject (Kennisverspreiding en Innovatie Groen Onderwijs) Multileren speelt hierop in. Verschillende agrarische onderwijsinstellingen ontwikkelden de ‘Multitour’: een reis langs multifunctionele landbouwbedrijven. De ‘tour’ moet docenten enthousiast te maken, kennis vergroten en de praktijk in de klas te halen. LTO-bestuurder Dirk Siert Schoonman kreeg het eerste exemplaar van de handleiding aangeboden.
Samenwerking tussen onderwijs en het bedrijfsleven is erg belangrijk, maar gaat niet vanzelf. Dat heeft onder meer te maken met cultuurverschillen, doceerde organisatieadviseur André Brode. Dat geldt zeker voor publiek-private samenwerking. Ondernemers denken resultaatgericht, terwijl het in de publieke sector vooral om de manier waarop gaat.
Iedereen kijkt op zijn eigen manier tegen dingen aan. De kloof valt te dichten door de verschillen te erkennen en te accepteren en je te verplaatsen in de gedachtegang van de ander.
Tussen onderwijs en bedrijfsleven ligt te vaak een scheiding, signaleert Brode. ‘Het onderwijs is te veel gericht op kennisoverdracht en te weinig op vaardigheden als creativiteit, ondernemerszin, kritisch denken en samenwerken. Terwijl dat de vaardigheden zijn die vereist zijn in de huidige kenniseconomie. Studenten, onderwijsinstellingen, bedrijven en overheid moeten gezamenlijk optrekken. Dat kan door het bedrijfsleven eerder te betrekken bij het onderwijs, en door als onderwijsinstelling de studenten langer te volgen en te begeleiden, ook als ze de school al hebben verlaten.’
Pieter van Melick uit het Limburgse Swalmen ziet nog een andere belangrijke taak voor het onderwijs: het dichten van de kloof tussen overheid en bedrijfsleven. De melkveehouder met zorgtak en vakantieappartementen loopt voortdurend tegen cultuurverschillen, bureaucratie en regelgeving aan en ervaart een gapend gat tussen de praktijk en de regelgevers. ‘We moeten een gezamenlijke taal ontwikkelen om elkaar te begrijpen.’