‘Na twee jaar weer vol gewas appels’

Tegenover het perceel Elstar plantte de fruitteler, voorzitter van de afzetorganisatie SmileFruit, half april 0,5 hectare Santana aan. Deze hypoallergene appel gebruikt hij ook in Elstar en Rode Topaz als kruisbestuiving. ‘Santana levert meteen wat op, doordat de appel niet in de bewaring hoeft. Daarbij is het een mooi ras waarmee we ons willen onderscheiden als biologische telers.’
Hoewel de natuurlijke rui nog moet plaatsvinden, verwacht Damen veel van de oogst 2014. ‘Op 9 mei hebben we nog wel een hagelbui gehad. Dat levert waarschijnlijk een hoger uitvalpercentage in de pluk op. Maar vergeleken met voorgaande jaren groeien de appels mooi uit en kleuren goed.’
De laatste twee slechte fruitjaren troffen ook het bedrijf van Damen. De stevige vorst in de winter van 2011-2012 zorgde voor een 80 procent kleinere oogst, geeft de Flevolandse fruitteler aan, die in goede jaren zo’n 35 ton van een hectare haalt. ‘Dit leverde ons een tekort van zo’n 200.000 euro op. Door de slechte meimaand van 2013 halveerde de oogstopbrengst. In dat jaar draaiden we quitte.’ Gemiddeld genomen brengt een kilo appels 1,20 euro op, tegenover een kostprijs van 0,90 euro. ‘Zo’n 10 tot 40 procent van de appels gaat voor 0,30 euro per kilo naar de fabriek.’

Omschakeling

Damen schakelde in 1999 om van gangbaar naar biologisch. In dat jaar nam hij ook het bedrijf van zijn vader over. ‘Mijn buurman was een van de eersten die met de biologische teelt begon. De gangbare teelt leverde veel te weinig rendement op. We kregen ver onder de kostprijs betaald vanwege de overproductie. Bovendien kwam het rijk met een omschakelsubsidie: vijf jaar 5.000 gulden per hectare. Dat geld gaf ons een duwtje in de rug.’ Hij spreekt van een geluk dat ze zich konden inschrijven. ‘De subsidie was zwaar overtekend.’
De omschakelperiode was een zware periode, blikt hij terug. ‘Je gaat met middelen werken die je helemaal niet kent, waardoor je product verruwt. Het areaal Jonagold rooiden we al snel vanwege schurft en vruchtboomkanker. Hoewel de aanplant nog maar zes jaar oud was, was het absoluut niet geschikt voor de biologische teelt. Je denkt dat er aan biologische appels meer mag mankeren. Maar er zaten te veel slechte appels in de kist, waardoor we hele partijen konden weggooien.’
Daarvoor in de plaats kwam het schurftresistente Topaz. Naast appelrassen Topaz, Elstar en Santana teelt Damen op een totaal van 17 hectare Conference- en Concorde-peren.
Met de omschakelclub van DLV leerde hij meer over ziekten en plagen. Ook maakten de telers afspraken over de afzet van het fruit. ‘Dat was een zoektocht. Veiling Fruitmasters en Unistar gingen met ons in zee, maar dat liep na het omschakelproject af. De meeste telers gingen daarna ook hun eigen weg.’
Door de subsidieverstrekking groeide de biologische fruitteeltsector in Flevoland van een enkeling naar zo’n vijftien telers, rekent Damen uit. ‘Landelijk neemt het aantal biologische fruittelers met één per jaar toe, dat gaat heel langzaam. De markt en vraag zijn met elkaar in balans. De groei in Nederland gaat minder hard dan in andere Europese landen zoals Engeland. Daar zijn mensen meer gericht op gezondheid en houden ze zich minder bezig met wat het product kost. Het verschil in prijs tussen gangbare en biologische Elstars is nog te groot. Waar je in de supermarkt vier biologische Elstar-appels op een schaaltje voor 2 euro koopt, kun je voor 1,5 euro een zak gangbare Elstars krijgen.’
Damen richt zich de komende jaren op optimalisatie van de appel- en perenteelt. ‘Schaalvergroting is met een pachtbedrijf bijna onmogelijk als je kijkt naar de huidige grondprijzen. Maar als je dit serieus aanpakt, heb je ook een toekomst.’