Klassiek droogteseizoen past volgens experts niet meer bij werkelijkheid

Volgens ENZD is droogte een jaarrond continuüm. In Nederland spreken we van een droogteseizoen van 1 april tot 30 september, maar 'in realiteit is droogte een opstapeling van omstandigheden die zich over het jaar of over meerdere jaren heen voordoet', stelt het expertisenetwerk. ENZD is een samenwerking van experts van onder andere het KNMI, Rijkswaterstaat, KWR Water Research Institute, TU Delft, Universiteit Utrecht en de Universiteit van Amsterdam.

De specialisten hebben een ongevraagd advies uitgebracht, omdat zij vinden dat de huidige aanpak leidt tot gemiste kansen voor tijdige communicatie en anticipatie op droge periodes. Ze stellen dat klimaatverandering de dynamiek in grondwaterstanden en rivierafvoeren aantast.

Tegenwoordig kan die dynamiek ook in de herfst- en wintermaanden flink afnemen door droogte of na-ijleffecten van droogte in eerdere jaren. 'Ook komt de groei van landbouwgewassen en andere vegetatie steeds eerder in het jaar op gang, waardoor de bijbehorende toename in zoetwatervraag zich ook steeds vroeger voordoet', aldus ENZD.

Breder monitoren

Om beter te anticiperen op het continue karakter van droogte raadt ENZD aan het bestaande pakket droogte-indicatoren te verbreden. Op dit moment is het neerslagtekort de voornaamste droogte-indicator. In het advies worden neerslag, referentieverdamping, potentiële en actuele verdamping, bodemvocht, grondwaterstanden en rivierafvoeren als extra indicatoren genoemd.

Een bredere blik op maatstaven voor droogte, zou waterbeheerders volgens de experts kunnen helpen om maatregelen zoals onttrekkingsverboden of het vasthouden van smeltwater in het IJsselmeer beter uit te leggen. Of om deze eerder in te zetten wanneer de situatie daarom vraagt. Het advies stelt voor om in de centrale droogtecommunicatie inzicht te geven in de (dis)balans tussen beschikbare zoetwatervoorraden en de zoetwatervraag.

Beter aansluiten

Jaarronde communicatie doet volgens de experts meer recht aan de veranderende werkelijkheid. 'Ook biedt het kansen voor verbetering van het bewustzijn bij zoetwatergebruikers, waterbeheerders en een breder publiek, omdat het moment van communiceren beter aansluit bij ervaringen in de praktijk.' Daarnaast zou de overheidscommunicatie zo beter aansluiten op die van de media. Zo was er in het vroege voorjaar van 2022 en 2025 al veel media-aandacht voor droogte, terwijl de officiële communicatie nog niet was opgestart omdat het nog geen 1 april was geweest.

Het omgekeerde kan ook voorkomen. 'Het is niet nodig om te communiceren over droogte als het er niet is. Tegelijkertijd is het nodig om er juist eerder over te communiceren als droogte zich voordoet buiten wat we nu het droogteseizoen noemen', stelt Niko Wanders, universitair hoofddocent hydrologie aan de Universiteit Utrecht en voorzitter van ENZD.