Nederland en Duitsland wisselen kennis uit over waterbeheer

Onder begeleiding van waterschap Rijn en IJssel en het Duitse Kreis Borken bezochten ruim twintig agrarisch ondernemers elkaars bedrijven, om zich over succesvol ingevoerde maatregelen voor het vasthouden van water te laten informeren.

De dag maakte duidelijk dat samenwerking en begrip tussen boeren en waterbeheerders essentieel zijn voor een toekomstbestendig watersysteem. Ook bleek dat Nederland en Duitsland veel van elkaar kunnen leren op het gebied van water vasthouden. 'Wij leren van Duitse boeren en zij leren van onze ervaring', aldus een deelnemer.

In Nederland groeit de aandacht voor maatregelen op perceelsniveau, iets wat in Duitsland al langer de standaard is. Denk aan gestuurde drainage. Daarmee zag akkerbouwer Annette Wolfering-Lewing in het Duitse Ahaus-Alstätte haar maisopbrengst groeien, ondanks droogte.

Met de gestuurde drainage houdt Wolfering-Lewing water langer vast in de bodem. Doordat er voldoende vocht is in de bodem worden nutriënten beter opgenomen. Dat zorgt voor een betere gewasopbrengst en een betere waterkwaliteit.

Duitse waterbeheerders en boeren keken juist met interesse naar de gebiedsgerichte aanpak die in Nederland vaker wordt toegepast. 'We willen de Nederlandse wijze van het onderzoeken van de bodemopbouw en het natuurlijke watersysteem samen over de grens brengen', aldus Friedel Wielers van Kreis Borken. 'Daar hebben we inmiddels een eerste stap in gezet.'

Stuw of drainage

De excursie begon bij melkveehouder Jan Willem Donselaar, die via een Impulsproject van Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW) een stuw in zijn sloot heeft geplaatst. 'Op zandgronden blijft het vasthouden van water moeilijk, maar dankzij deze stuw blijft water langer in de bodem', legt de Nederlander uit.

Op hogere zandgronden werkt water vasthouden het beste bovenin, schetst Leon Klein Tank van waterschap Rijn en IJssel. 'Als je het daar laat lopen, ben je het water eigenlijk al kwijt. Op lagere gronden kan juist wateroverlast aan de orde zijn. Waar in Duitsland veel wordt gekeken naar percelen met gestuurde drainage, kijken we hier meer naar een watersysteem. Beide zijn nodig en we zijn ons daar met dit veldbezoek bewuster van geworden.'

De inzet van een bodemkundige is essentieel, vindt Klein Tank. In de gebiedspilot Water vasthouden in de grensstreek wordt zijn deskundigheid in beide landen gebruikt. Daarmee wordt niet alleen kennis uitgewisseld aan de keukentafel en in het veld, maar ook tussen de samenwerkende partners.

De stuw kon in ieder geval rekenen op enthousiasme onder de Duitse boeren. 'De stuw is een simpele maar perfecte maatregel. Die willen wij ook gaan inzetten om ons te wapenen tegen droogte', aldus Wielers.

Verschillen en overeenkomsten

Hoewel er verschil is tussen de aanpak in Nederland en Duitsland, zijn er ook duidelijke overeenkomsten. De historische ruilverkaveling heeft in beide landen grote invloed gehad, met meer sloten in het landschap. Nederland kent echter meer detailontwatering en grasland voor melkvee, terwijl in Duitsland de sloten minder talrijk maar dieper zijn. Daarnaast is er bij de oosterburen meer akkerbouw die een grotere ontwateringsdiepte nodig heeft dan grasland.

Een overeenkomst tussen beide landen is de toenemende aandacht voor de rol van de grondeigenaar. 'Uit de uitwisseling blijkt dat je niet met een vooropgezet plan bij een boer moet aankloppen', zegt Klein Tank. 'Vanuit persoonlijk contact kijken we samen hoe de bodem en het watersysteem werken en waar perspectief ligt. Pas daarna kun je kijken wat de juiste maatregel op de juiste plek is.'

LTO Noord-bestuurder Henk de Gaaij is geïnspireerd door de aanpak van het waterschap: 'Ik vind deze persoonlijke, proactieve houding van Rijn en IJssel een mooi voorbeeld van hoe de samenwerking tussen waterbeheer en agrariërs zou moeten zijn. Ieder vanuit een eigen belang, want er is best een spanningsveld. Maar met hetzelfde doel: ons wapenen tegen droogte. Als iedereen voordeel heeft van een bepaalde aanpak, kom je er samen uit.'