'Circulaire fosfaatmeststof past prima bij mijn bedrijf'

Donkere wolken en pittige najaarsbuien trekken over het Hogeland in Groningen. De grond van de geoogste percelen glimmen zilverkleurig als de zon even door het wolkendek heen prikt. We spreken elkaar als het perceel suikerbieten van Berghuis over twee weken wordt geoogst.

'Ik hoop dat de grond nog voldoende opdroogt voor de oogst, anders merken we het volgend jaar aan de structuur van de bodem. Op dit perceel komen in het voorjaar pootaardappelen', zegt de akkerbouwer.

Fosfaatbemesting

Berghuis runt samen met zijn broer Kor een akkerbouwbedrijf van 80 hectare in het Groningse Kloosterburen met pootaardappelen, tarwe, zaaiuien en suikerbieten. Terwijl het restant van een najaarsstorm over Nederland trekt, bespreekt hij aan de keukentafel met Diether de Jong, specialist akkerbouw bij Agrifirm, de bemestingsstrategie voor komend seizoen. Vanochtend gaat het gesprek over fosfaat.

'We zitten hier op lichte kalkarme zavel met een relatief hoog gehalte ijzer in de grond', vertelt de ondernemer. 'Fosfaat bindt zich makkelijk aan het ijzer in de bodem of aan calcium, die we in de vorm van gips geven. In beide gevallen kan de plant er niet meer bij. Daar moeten we echt op letten.'

Keuze voor circulaire meststof

De Groningse akkerbouwer voorziet in de fosfaatbehoefte van zijn gewassen via een traditionele bouwplanbemesting. Vrijwel alle fosfaat gaat naar de aardappelen vanwege het positieve effect op de knolzetting. Een klein deel gaat naar de zaaiuien. De belangrijkste aanvoerbron van fosfaat is dierlijke mest. Het resterende deel van de fosfaatruimte vulde de ondernemer tot nu toe op met tripelsuperfosfaat voor het ploegen, want 'na het ploegen komen we niet meer met zware machines op het land.' Bij het poten van aardappelen gebruikt Berghuis vloeibare ammoniumpolyfosfaat (APP).

'Die keuze voor meststoffen verandert', zegt De Jong enthousiast. 'Binnen Agrifirm vinden we circulariteit van meststoffen erg belangrijk. Daarom heb ik Peter verteld over Puraloop, een fosfaatmeststof waarbij gebruikt gemaakt wordt van het as van verbrand zuiveringsslib. Voor de teelt van 2026 wordt tripelsuperfosfaat op dit akkerbouwbedrijf vervangen door Puraloop.'

Duurzaamheidsprofiel verbeteren

'Fosfaat uit zuiveringsslib, dat klinkt bijzonder', zegt Berghuis met een glimlach. 'Ik moet er ook nog aan wennen, fosfaat uit menselijk afvalwater. Maar je moet niet te snel nee zeggen tegen verandering. Ik vind dat we als akkerbouwers het duurzaamheidsprofiel van onze teelten moeten verbeteren en dat binnen de keten ook zichtbaar moeten maken richting onze afnemers', stelt hij.

'Als de leverancier deze meststof heeft getest op voedselveiligheid en Agrifirm toetst de werking ervan op de plant, dan ga ik graag mee in deze verandering. Mits de prijs vergelijkbaar is met het gangbare product', benadrukt de akkerbouwer.

Voldoet aan eisen

De Jong legt aan de hand van een bondige productpresentatie uit dat Puraloop aan alle eisen voor een veilige voedselteelt voldoet, waaronder ook de PlanetProof-norm voor cadmium. 'Puraloop is wat betreft labeling en wetgeving een meststof zoals de bekende fosfaatmeststoffen. Het is toepasbaar binnen alle certificeringsschema's. Voordat we het in de praktijk aanbevelen, hebben we als Agrifirm zelf pot- en praktijkproeven beoordeeld om de werking op het gewas te toetsen. Uiteraard vertrouwen we de informatie van leverancier, maar we doen altijd eerst ons eigen onderzoek, voordat we er de boer mee opgaan.'

Tijdens het keukentafelgesprek motiveert Berghuis zijn keuze voor een circulaire meststof vooral vanuit het langetermijnperspectief. 'De fosfaatmijnen raken op den duur leeg, dus via circulaire producten kunnen we de aanvoer voor de toekomst veiligstellen. Bovendien zijn we dan minder afhankelijk van de import uit andere landen. Fosfaat moet je zoveel als mogelijk in de kringloop houden', vindt hij. De menselijke stroom was tot nu toe het grote lek in de fosfaatketen.

Langzaam werkende meststof

Specifiek voor de fosfaatfixerende grond van de Groningse akkerbouwer heeft Puraloop nog een extra voordeel. De meststof heeft namelijk een lager gehalte wateroplosbaar fosfaat dan tripelsuperfosfaat. Fosfaat dat oplosbaar is in water, kan direct door de plant worden opgenomen. Is het aandeel wateroplosbaar fosfaat in de meststof hoog, dan kan het gewas niet alle fosfaat direct opnemen. Op percelen met veel ijzer of calcium in de bodem, zoals bij Berghuis, bindt het zich dan aan de bodem, waarmee het fosfaat onbereikbaar is voor de plant.

'Het totale fosfaatgehalte in Puraloop (38 procent) is lager dan bij tripelsuperfosfaat (45 procent). Je moet dus iets meer kilo's strooien. Maar het fosfaat komt wel geleidelijker beschikbaar gedurende het groeiseizoen. Dat is op deze grond een groot voordeel', vertelt De Jong.

Hoge bodemvoorraad

'Fosfaat zorgt in deze regio echt wel voor hoofdbrekens', vult Berghuis aan. 'De afgelopen twee jaar waren we een met nutriënten verontreinigd (NV)-gebied vanwege het hoge fosforgehalte in het oppervlaktewater. Door de sterke fosfaatfixatie is de bodemvoorraad erg hoog, maar de plant kan er dus maar weinig van opnemen', legt hij uit.

'Aankomend teeltjaar is het NV-gebied hier opgeheven. Welke maatregelen in 2027 gaan gelden, is nog onzeker. Het geleidelijker beschikbaar komen van het fosfaat uit Puraloop maakt dit product voor dit gebied een uitstekend passende meststof', zegt de akkerbouwer.

Samenstelling Puraloop:

• 38 procent P2O5 (fosforpentoxide)
• 10,5 procent CaO (calciumoxide)
• 2 procent MgO (magnesiumoxide)
• 7 tot 8 procent SO3 (zwaveltrioxide)
• 0,13 procent Zn (zink)