'Begin de herstructurering bij landbouw bij mensen op het land'

Putters sprak donderdagavond in Den Haag op het LTO Najaarsevenement. Hij benoemde de rol en betekenis van de land- en tuinbouw voor de Nederlandse samenleving en economie. Zijn centrale boodschap is dat 'het weer moet gaan kloppen in Nederland' en hiervoor is een herstructurering van de economie en samenleving nodig.

De SER-voorzitter spreekt van een wederombouw, als verwijzing naar de wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog. Dat is een verwijzing naar het 75-jarig bestaan van de SER, waarvan de oorsprong ligt in de Tweede Wereldoorlog in Beekvliet, een plek waar politici, ondernemers, vakbondsbestuurders, kunstenaars en wetenschappers werden gegijzeld. Daar werd toen ook de basis werd gelegd voor de Nederlandse overlegcultuur. 'Dat overleg is niet denkbaar zonder de boeren en tuinders die er altijd middenin hebben gestaan.'

Putters benadrukt dat de huidige uitdagingen als stikstof, vergunningen, plattelandsleefbaarheid, vertrouwen in de overheid en economische duurzaamheid om een langetermijnvisie vragen. De opgave is 'om de economische ontwikkeling duurzamer te maken en mensen gelijkere kansen te bieden.'

Ontwikkelpaden

Demissionair minister Femke Wiersma van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur heeft de SER gevraagd om te adviseren over ontwikkelpaden voor de land- en tuinbouw, binnen de bredere Nederlandse economie en met inachtneming van de wettelijke doelen. Putters gaf een inkijkje in de manier hoe de SER dit aanpakt.

De SER-voorzitter heeft vijf kernpunten. 'Begin bij de mensen op het land', noemt hij als eerste punt. 'Wat hebben jullie, de boeren, de financiers, de ketenpartijen, de onderwijssector, de beleidsmakers die het betreft nodig om de omslag naar een duurzame leefomgeving mee te maken?' Hij pleit voor een beleid dat stuurt op lerend en innoverend vermogen in de verschillende sectoren. 'Werkelijke verandering begint bij de werkenden in de sectoren landbouw, water en natuur. Er is behoefte aan innovatie, scholing en betere inzet van arbeidskrachten, inclusief gerichter arbeidsmigratiebeleid.'

Het volgende punt dat Putters aanstipt, is de behoefte aan stabiel beleid. 'Boeren en bedrijven komen alleen in in beweging wanneer duidelijk is waar de sector naartoe beweegt. Dat perspectief ontbreekt: de overheid is er niet in geslaagd om de zekerheid te bieden die zo nodig is voor ondernemerschap en innovatie, en de basis vormt voor investeringen in de toekomst. Er is daarom een sterke behoefte om te komen tot stabiel beleid.'

Financieel haalbaar

Verder ontwikkelt de SER ontwikkelpaden voor verschillende bedrijfsmodellen. De voorzitter wijst erop dat de verschillende routes naar verduurzaming financieel haalbaar moeten zijn, van hightech tot natuurinclusieve landbouw. De overheid moet dit faciliteren met heldere kaders, scholing en minder regeldruk, vindt hij.

Daarnaast pleit Putters voor minder regeldruk en betere governance. 'Het is voor boeren bijna geen doen om naast alle praktische zaken ook nog een overzicht te hebben van alle verschillende mogelijkheden en regelingen waar ze misschien aan moeten voldoen en waar ze recht op hebben.' Een centraal aanspreekpunt en betere onderlinge afstemming tussen overheden kunnen de uitvoering van beleid verbeteren, meent hij.

Landbouwschap

Tot slot roept de SER-voorzitter de politiek en maatschappelijke organisaties op om met elkaar in gesprek te blijven. 'We hadden vroeger een Landbouwschap en productschappen. Nou pleit ik niet voor de terugkomst van het Landbouwschap, maar ik denk dat we onderweg iets verloren hebben. En dat is de verbinding naar de uitvoering; naar de overlegtafels waarin bijgestuurd kan worden. Waarbij we niet van elkaar wegkijken of elkaar de schuld geven als er een probleem is. We hebben plekken van afstemming nodig.'

Putters besluit dat polderen – het samen zoeken naar oplossingen – nog altijd de sleutel is tot vooruitgang. De SER wil die rol actief blijven vervullen, samen met LTO en alle partners in de agrarische sector. 'We moeten als burgers, als sectoren, en als overheid uiteindelijk samen onze samenleving vormgeven.'