'Herwaardering van landinrichting is pure noodzaak'

NVM houdt een warm pleidooi voor hernieuwde inzet van landinrichting. Dit is geen relikwie uit het verleden, maar een bruikbaar instrument voor gebiedsgerichte, integrale aanpak van de enorme opgaven in het landelijk gebied. Met landinrichting inclusief wettelijke herverkaveling zijn de belangen van natuur, water, klimaat, landbouw en wonen het best te combineren.

De ruimtelijke uitdagingen waar Nederland voor staat – van klimaat tot landbouw en van woningbouw tot energievraagstukken?– vragen om oplossingen die verder gaan dan sectoraal beleid of losse initiatieven. Als makelaars en rentmeesters zien we dagelijks de complexiteit en urgentie van deze opgaven. Ook zien we dat de uitvoeringskracht ontbreekt. Het instrument landinrichting kan hierbij van grote waarde zijn. Het biedt een integrale aanpak, brengt belangen bij elkaar en schept ruimte voor maatwerk.

Nederland staat voor een stapeling van urgente ruimtelijke opgaven, zoals klimaatadaptatie, stikstofreductie, landbouwtransitie, woningbouw, energietransitie, waterkwaliteit en landschappelijke kwaliteit. Deze opgaven vragen om integrale en uitvoerbare oplossingen. Het klassieke sectorale planningsmodel voldoet niet meer; de praktijk vraagt om samenhang, maatwerk en uitvoeringskracht.

De Omgevingswet van 2024 biedt daarvoor een juridisch en beleidsmatig kader. Kern is gebiedsgericht werken: een aanpak waarin belangen en functies in samenhang worden bekeken en waar samenwerking, maatwerk, integraliteit en een langetermijnvisie centraal staan. Cruciaal is daarbij dat plannen niet alleen op papier bestaan, maar ook daadwerkelijk worden uitgevoerd.

Het instrument landinrichting biedt een unieke combinatie van grondbeleid en uitvoering in één proces. Landinrichting is een integraal, juridisch stevig geborgd instrument om eigendoms- en gebruiksrechten te herschikken, koppelkansen tussen functies te benutten en belangen te verankeren in duurzame structuren. Het maakt maatwerk op perceelsniveau mogelijk en verbindt agrarische, ecologische, maatschappelijke en economische doelen.

Veelzijdig instrument

De afgelopen eeuw heeft landinrichting zich ontwikkeld tot een veelzijdig instrument voor integrale gebiedsontwikkeling. Het combineert flexibiliteit met rechtszekerheid: participatie en samenwerking zijn leidend, maar de wet waarborgt dat deelnemers er niet op achteruitgaan en dat processen juridisch zorgvuldig verlopen. Voorwaarde voor succes is een strategische grondvoorraad, duidelijke doelstellingen, bestuurlijk draagvlak en vroegtijdige participatie.

Landinrichting is dus beslist geen relikwie uit het verleden. Het is een actueel en toekomstgericht instrument om beleidsambities te vertalen naar uitvoerbare en gedragen oplossingen. Samen met een doordacht grondbeleid kan het bijdragen aan de noodzakelijke ruimtelijke transities. Daarbij geldt ook dat uniformiteit en standaardisering in processen – juist in deze tijd van krapte op de arbeidsmarkt – noodzakelijk is om tot uitvoering te komen. Landinrichting verdient daarom een centrale plaats in de gebiedsgerichte aanpak van vandaag.