Plan voor geborgde doorbraak vergunningverlening

In het pakket 'Bouwstenen: emissiereductie landbouw' staan voorstellen voor emissienormen per bedrijf, gerichter sturen op beëindigingsregelingen, doelen borgen en handhaven en het toekomstperspectief van boeren die te maken krijgen met gebiedsprocessen.

Aan het bouwstenenpakket werkten behalve LTO en NAJK ook het Interprovinciaal Overleg, de Unie van Waterschappen en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten mee. De vijf partijen onderschrijven het stikstofreductiedoel voor 2035 van 42 tot 46 procent van demissionair landbouwminister Femke Wiersma. Dat moet onder meer worden behaald door te sturen op bedrijfsnormen voor stikstofemissies.

Voorlopers in de veehouderij worden met die systematiek beloond voor al gedane investeringen, is daarbij een uitgangspunt. Daarnaast wordt ingezet op doelsturing en innovatie. Het Rijk staat aan de lat voor juridische borging en financiële dekking die nodig is om bijvoorbeeld gebiedsprocessen te versnellen.

'Omdat de twaalf colleges van Gedeputeerde Staten, de waterschappen en de gemeenten ook meedoen, heb je een breed politiek draagvlak in de regio. Daar zitten veel kleuren in, van GroenLinks aan de ene kant en de PVV aan de andere, en dat is belangrijk om draagvlak te krijgen voor deze aanpak', zegt voorzitter Ger Koopmans van LTO.

Fundament voor vertrouwen

Het plan voorziet in het vergunnen van PAS-melders en interimmers. 'De grond wordt met deze voorstellen weggetrokken onder de handhavingsverzoeken van Mobilisation for the Environment (MOB)', zegt Koopmans. 'We zijn dit gaan doen omdat de regering met het startpakket kiest voor een rekenkundige ondergrens, de kritische depositiewaarde uit de wet en doelsturing. Dat is het fundament waardoor ik het vertrouwen kreeg dat we met een breed akkoord de gewenste onderbouwing kunnen leveren.'

Het NAJK heeft nadrukkelijk meeonderhandeld en inbreng geleverd, laat voorzitter Roy Meijer desgevraagd weten. Het hoofdbestuur schaarde zich dinsdagavond achter de uitkomst. Meijer is positief. Ten opzichte van eerdere plannen ziet hij voordelen en meer rechtvaardigheid voor agrariërs, onder meer bij ruilverkaveling nabij Natura 2000-gebieden.

Agrariër even belangrijk als natuur

'In het oude Nationaal Programma Landelijk Gebied van het vorige kabinet was het belang van de natuur leidend. In ons voorstel is het toekomstperspectief van de agrariër net zo belangrijk als de natuur', zegt de NAJK-voorzitter.

Ook Meijer ziet de brede steun van lokale overheden als een groot voordeel. 'We hebben nu drie overheidslagen grotendeels achter onze inhoud staan en dat maakt het NAJK sterker richting Den Haag. Het is ook een signaal naar de politieke partijen die nu hun verkiezingsprogramma aan het schrijven zijn en naar de partijen die na de verkiezingen gaan formeren.'

Kern van de boodschap die LTO en NAJK met het pakket 'Bouwstenen: emissiereductie landbouw' willen afgeven, is dat zonder het weer op gang komen van de vergunningverlening boeren ook geen stappen kunnen zetten in reductie van emissies.

'Onze jonge ondernemers staan al zes jaar stil. Ze kunnen hun bedrijf niet doorontwikkelen, want in- en extern salderen kan niet meer. Maar zij die geen vergunningen hebben, de PAS-melders en interimmers, kunnen ook niet worden gelegaliseerd. Dus die staan eveneens stil. Wij willen door. Wij willen blijven boeren in Nederland en dan hebben we een lostrekker van vergunningverlening nodig. Dat doen we met deze voorstellen', zegt Meijer.

Vergunnen is positiever

Ook voor de provincies is het van groot belang dat de vergunningverlening weer op gang komt. Ina Adema, voorzitter van het Interprovinciaal Overleg (IPO) en commissaris van de Koning in Noord-Brabant, zegt dat de provincies momenteel de handen vol hebben aan handhavingstrajecten. 'Daar zitten we nu middenin. Wij komen liever in het vergunningstraject, op een positieve manier.'

Adema erkent dat de bouwstenen ook een signaal zijn richting het kabinet. Provincies waren teleurgesteld in het startpakket waarmee minister Wiersma in april kwam. Onderdeel daarvan is de invoering van een rekenkundige ondergrens en het stikstofreductiedoel in 2035. Wat ontbrak, was een duidelijk reductiespoor. Kritiek die ook in de Tweede Kamer is te horen.

'Wij hadden eerlijk gezegd verwacht dat het kabinet een stap verder zou zetten. Dat is de reden geweest dat we met deze vijf partijen in gesprek zijn geraakt om te kijken wat we met elkaar kunnen doen', zegt de IPO-voorzitter.

Handhaving van doelen

In de voorstellen staat ook een aantal voorstellen die op kritiek van boeren kunnen stuiten. Het gaat hierbij onder meer om het ingestelde tussendoel in 2030 en de wijze waarop dat gehandhaafd zou moeten worden. Een mogelijkheid die wordt genoemd, is het intrekken van dier- en fosfaatrechten bij agrariërs die de aan hun toegekende bedrijfsnorm voor stikstofemissie niet halen.

Handhaving komt niet uit deze voorstellen, nuanceert Koopmans. 'Veel boeren hebben daar nu al mee te maken.' Hij verwijst naar de honderden rechtszaken over handhavingsverzoeken van vergunningen van veehouders die MOB voert en heeft aangekondigd nog te gaan voeren.

'Wij zeggen: dat moet anders. Geef boeren tien jaar de tijd om op hun eigen manier de doelstelling in 2035 te halen. Het is daarom ook wel terecht dat we ook met een tussendoel werken, want we vinden wel dat we niet tot de laatste dag moeten wachten om de emissies te reduceren. Daar is in het verleden de rechter ook niet in meegegaan.'

De bouwstenen bevatten ook een voorstel voor meer regie op de nieuwe brede beëindigingsregeling en de extensiveringsregeling die Wiersma in voorbereiding heeft. Boeren die geen opvolger hebben en op termijn willen stoppen, zouden contractueel kunnen vastleggen wanneer ze het bedrijf gaan beëindigen. De stikstofreductie die daarmee gepaard gaat, kan dan in tijd geborgd worden vastgezet voor het sectorreductiedoel.

Vergroten van bouwblok

'In de tussentijd kun je blijven boeren', zegt Meijer. 'Maar er is ook afgesproken te werken aan nieuwe kaders voor ruimtelijke ordening. Dat moet helpen bij het verplaatsen van een bedrijf uit een zone waar strengere regels gaan gelden. Dan moet je de bestemming van je oude bedrijf mee kunnen nemen. Dat is nu lastig en dat moet verbeteren. Dat gaat ook over het vergroten van je bouwblok. Bijvoorbeeld omdat je op het gebied van dierenwelzijn stappen wilt zetten.'

Over het accepteren van het reductiedoel van Wiersma zegt Koopmans: 'Dat stond ook in de brief van het kabinet. Dat is voor ons al een feit. Het tweede is dat we die vermindering willen borgen. Bedrijven kunnen dan weer ontwikkelen en emissies verminderen.'

Voor het zover is, moeten voorstellen in een spoedwet worden omgezet. Koopmans: 'Daarmee kan dan de hele vergunningverlening weer op gang komen. Dat is onze allereerste oproep aan het kabinet en de Tweede Kamer. Daar ligt een verantwoordelijkheid voor het kabinet, in welke samenstelling dan ook, om deze handreiking, waaronder een draagvlak zit, op te pakken.'