'Hoe houden we onze gewassen gezond?'

Begrippen als 'risico' en 'voorzorgsbeginsel' worden veelvuldig en meestal in emotionele betogen misbruikt. Dat er weer een commissiedebat gewasbescherming aan zit te komen, is duidelijk. Op de bijeenkomst van bezorgde omwonenden in Heerenveen dit voorjaar sprak toxicoloog Martin van den Berg. Een van de punten die hij benoemde, was het begrip 'risico'. Als een stof wordt aangetroffen, is dat niet per definitie een risico. Risico wordt bepaald door het gevaar van de betreffende stof en de mate van blootstelling aan de stof.

Een belangrijke nuance in een wereld waarin we vrijwel alle denkbare stoffen kunnen aantonen in de kleinste hoeveelheden. Vergelijkbaar met een druppel in het IJsselmeer. Maar deze nuancering wil de bezorgde burger en zeker clubs als Meten=Weten, Pesticide Action Network (PAN) Nederland en Urgenda niet horen. Verbieden deze stoffen en wel per direct is het credo.

Het voorzorgsbeginsel is hét uitgangspunt voor de EU-verordeningen voor gewasbeschermingsmiddelen en biociden. Het voorzorgsbeginsel toepassen op het vastgestelde veilige gebruik zou dan ook niet nodig moeten zijn. Is er dan helemaal geen risico? Nee, dat is onmogelijk, want dan hebben we geen leven. Ook met een deken over je kop in bed gaan liggen, is niet zonder risico.

Martin Sommer, oud-journalist van de Volkskrant, schreef twee weken geleden een column in opinieweekblad EW hierover, genaamd 'de politiek van de toekomstangst'. Ik citeer: 'Als u denkt, voelt of beleeft dat er een risico is, dan is dat ook zo en als er een risico is, dan volgt er een geweldige aandrang om een protocol in te stellen, een regel uit te vaardigen of als het even kan een verbod. Er is immers geen geldig tegenargument, aangezien het drama zich nog moet voltrekken.'

De uitspraak van de Raad van State van 2 april over een mogelijke vergunningplicht bij spuitactiviteiten van telers in de nabijheid van Natura 2000-gebieden geeft nieuwe hoofdbrekens. In een brief aan de minister schrijft Meten=Weten dat zij meer onderzoek van de overheid verwacht om aan te tonen dat er een relatie is tussen de spuitende teler en het effect daarvan op instandhoudingsdoelstellingen.

Het zal u wellicht verbazen, maar ook wij willen dat onderzoek en liefst zo snel mogelijk. Want ook wij hebben wetenschappelijke onderbouwing nodig om met feiten te kunnen aantonen waar we wel en niet verantwoordelijk voor kunnen worden gehouden. Anders moeten onze telers straks aantonen dat zij niet een negatief effect hebben op natuurgebieden en dat is niet te doen. Dat weet Meten=Weten natuurlijk ook.

Tegelijkertijd weten we ook dat als een onderzoek in de ogen van deze club (en anderen) niet het gewenste resultaat oplevert, zoals geen significante effecten, ze dan een vervolgonderzoek willen of de betreffende onderzoeksinstellingen in diskrediet brengen. Het kan namelijk niet zo zijn dat het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) of de Europese voedselautoriteit Efsa of wie dan ook zijn werk naar de laatste stand van de wetenschap goed heeft gedaan. Hoe we straks onze gewassen gezond kunnen houden, is geen onderwerp van gesprek.