Boeren in Oss vatten koe zelf bij de hoorns

'We willen de doelen niet bagatelliseren, maar de middelen moeten wel passen in het gebied. Ik denk dat het een geweldige kans is om in de Westelijke Polder intensief en op een goede manier voedsel te kunnen blijven produceren.' ACO-voorzitter Gerrit van Bergen schetst in een notendop de reden achter de oprichting van het boerencollectief, dat op 31 januari officieel van start is gegaan.

Met inzet van eigen middelen en cofinanciering voeren de leden van het ACO projecten uit die stuk voor stuk bijdragen aan duurzame doelen, zoals mest- en eiwitkringloop sluiten en de waterkwaliteit verbeteren. Van Bergen: 'Wij gaan voor een duurzame toekomst voor de bedrijven in de polder. Deze samenwerking met gemeente Oss is voor ons van groot belang en geeft versnelling aan uitvoeringsmogelijkheden van onze plannen.'

Uitvoeringsorganisatie

Het ACO is volgens de voorzitter een echte uitvoeringsorganisatie, gevoed door de wensen van veel jonge veehouders en akkerbouwers in de Westelijke Polder. 'Een groep jonge boeren vanuit het AJK zit een paar keer per jaar aan tafel met het bestuur van ZLTO Oss', weet hij.

'Daar zeiden ze dat er vaak middelvoorschriften op de sector afkomen, waarbij de doelen moeilijk zijn te halen. Of waar ze zelf weinig invloed op hebben. Ze willen er meer grip op hebben en bekijken hoe het eventueel anders kan', zegt Van Bergen.

Dus stapten de jonge boeren in 2023 samen met het plaatselijke ZLTO-bestuur met hun wensenlijstje naar de gemeente. Die gaat er voortvarend mee aan de slag, constateert de ACO-voorzitter.

'De gemeente heeft de Westelijke Polder in het uitvoeringsprogramma al aangeduid als primair agrarisch gebied. Er zit ook geen Natura 2000-gebied in de buurt. Dus de landbouw kan er vooruit. Het gebied heeft een goede landbouwstructuur met veel moderne veehouderijbedrijven. Die willen we natuurlijk be-houden.'

Gezonde bodem

De belangrijkste thema's waar de Osse boeren mee aan de slag gaan, zijn een betere waterhuishouding, meer bodemleven en meer biodiversiteit. 'Om op al die vlakken goed te scoren, heb je als basis een gezonde bodem nodig', legt Van Bergen uit. 'Binnen de nieuwe werkwijze gaan de boeren aan de slag met projecten die daaraan bijdragen. Tegelijkertijd spant de gemeente zich in om ervoor te zorgen dat we de projecten uit kunnen voeren.'

Het ACO werkt dus nauw samen met gemeente Oss. Dat is volgens wethouder Sidney van den Bergh (CDA) bijzonder. 'We bieden speelruimte waarbinnen de boeren zelf de maatregelen kunnen nemen die nodig zijn voor een duurzame, toekomstgerichte agrarische sector in de polder. Gemeente Oss is daarbij stimulerend en faciliterend, maar stelt natuurlijk ook kaders.'

Leden werven

De komende maanden gaat het ACO de boer op om leden te werven. Van Bergen: 'We willen zoveel mogelijk mensen meekrijgen. Dat is voor ons belangrijk om alles te kunnen borgen. Alle agrarisch ondernemers of ondernemers met agrarische belangen in de gemeente Oss kunnen lid worden. Ik verwacht dat de animo groot is, want onze insteek zal de meeste ondernemers wel aanspreken.'

De voorzitter heeft er alle vertrouwen in. 'Iedereen vindt dit een goed initiatief. We gaan van een top-down middelenbeleid naar doelvoorschriften waar de boeren zelf mee aan de slag gaan. Dat alles met een helder uitgangspunt: we willen efficiënt boeren met minimale emissies en behoud van de biodiversiteit.'

'Ik wil werken aan kansen voor jonge boeren in dit gebied'

Waarom werkt gemeente Oss samen met de boeren?

'In de enorme polders van Oss produceren boeren en tuinders al duizenden jaren voedsel. Dat hebben ze altijd gedaan met zorg en met oog voor de generaties na hen. Daarom wil ik werken aan de kansen voor de jonge boeren in dit bijzondere gebied. De afgelopen jaren spraken we met ZLTO en de boeren over de mogelijkheden die we als gemeente hebben om de agrarisch ondernemers voldoende perspectief te blijven bieden.'

Wat is de rol van gemeente Oss hierin?

'We hebben ons natuurlijk gewoon te houden aan de bestaande wetgeving, maar we willen wel zoveel mogelijk ruimte bieden om te ondernemen en te experimenteren met nieuwe systemen. Samen hebben we doelen voor water-, bodem- en luchtkwaliteit vastgesteld. De boeren zijn aan zet om projecten uit te voeren die daaraan bijdragen.'

Welke instrumenten heeft u tot uw beschikking om de boeren meer ruimte te geven?

'Als eerste hebben we in de Gebiedsvisie Vitaal Buitengebied Oss de Westelijke Polder in 2021 aangeduid als primair agrarisch gebied. Dus die gebiedsvisie is sindsdien het toetsingskader voor nieuwe activiteiten in de Westelijke Polder. Zo kan bijvoorbeeld een agrarisch vreemd bedrijf zich daar niet vestigen, ook niet als het gaat om een nevenactiviteit.'

Staat er nog meer op stapel?

'We zijn nu bezig met het vaststellen van het planologisch kader om agrarische gronden ook in de toekomst te kunnen beschermen. Ook kijken we naar kansen voor mestvergisting en het winnen van groen gas uit mest. Daarover zijn we in gesprek met de landbouwgedeputeerde.'

Wat heeft u nodig van de provincie om dit tot een succes te maken?

'We hebben ruimte nodig in beleid om dingen te proberen. We realiseren ons goed dat dit niet overal kan. Maar nogmaals, de Westelijke Polder is daarvoor uitermate geschikt.'