Nieuwe start voor Europees landbouwdebat

Het initiatief tot de strategische dialogen nam Von der Leyen vorig jaar september. Ze wil ‘meer dialoog en minder polarisatie’ in het landbouwdebat. Aanleiding was toen al de oplaaiende kritiek op de gevolgen van de Europese Green Deal voor de land- en tuinbouw.

Hoewel de aanleidingen voor de boerenprotesten in de landen verschillend zijn, is er ook een grote overeenkomst: boeren en tuinders zijn het beu om op te draaien voor de extra kosten die de groene Brusselse politiek op het erf legt. De strijd die eerder in Nederland en nu op de wegen van België, Frankrijk en Duitsland wordt gevoerd, gaat om inkomenszekerheid.

Von der Leyen heeft ook een politiek motief om te komen tot een deal met de landbouwsector. Bij de recente verkiezingen in Nederland leden de christendemocraten een fors verlies en boekten de Eurokritische partijen een aanzienlijke zetelwinst. Met de Europese Parlementsverkiezingen in juni in aantocht hoopt zij het tij voor de Europese Unie te kunnen keren ten gunste van haar eigen christendemocratische fractie: de EVP.

Een ander motief is de voedselzekerheid voor de Europese bevolking die hoog op de agenda is gekomen. Eerst de coronapandemie en later de oorlog in Oekraïne hebben aloude zekerheden aan het wankelen gebracht. Dat slechts 11 procent van de Europese boeren onder de 40 jaar oud is, baart ook de Europese politici grote zorgen.

Nieuwe consensus

‘De tijd is rijp om een nieuwe consensus over voedsel en landbouw te smeden onder boeren, plattelandsgemeenschappen en alle andere actoren in de agrovoedingsketen van de Europese Unie. De boeren en de voedselindustrie voorzien onze burgers van gezond en kwalitatief hoogstaand voedsel en leveren een centrale bijdrage aan onze economie, vooral in plattelandsgebieden’, zei Von der Leyen bij de start van de gesprekken.

Bijna dertig organisaties doen mee aan de strategische dialoog, waaronder Europese landbouworganisaties, voedselproducenten en niet-gouvernementele organisatie (ngo's). LTO Nederland zit via Copa-Cogeca aan de gesprekstafel. Ook Wageningen University & Research is uitgenodigd om mee te praten over de toekomst van de landbouw. Jonge boeren praten mee via Ceja (the European Council of Young Farmers). De dialogen moeten tegen de zomer leiden tot een gemeenschappelijke visie voor de toekomst van de Europese landbouw- en voedselsector.

Jonge boeren zijn kernthema

Ceja verwacht dat het aantreden van een nieuwe generatie boeren en tuinders een kernthema zal zijn in alle toekomstige strategische discussies. Inkomen, toegang tot landbouwgrond, financiën en een eerlijke verdeling van de waarde in de keten zijn de belangrijkste uitdagingen die via de dialoog moeten worden aangepakt, aldus de Europese organisatie voor jonge boeren.

Het vertrekpunt waarmee de Europese Commissie de gesprekken in gaat, is een landbouw die opereert binnen de grenzen van milieu, natuur en klimaat. Maar bij dat uitgangspunt wordt expliciet een technologische en innovatieve benadering genoemd die volgens Von der Leyen ‘enorme kansen biedt’. Vandaar de aanwezigheid van wetenschappers bij de gesprekken.

Het is een visie die door boerenorganisatie Copa-Cogeca wordt onderschreven. ‘Wij vragen om een discussie gebaseerd op feitelijke informatie, wetenschappelijk bewijsmateriaal en expertise. Deze aanpak is cruciaal voor een positief resultaat en het herstel van het vertrouwen tussen ngo’s en boeren.’