'Overheid, wees betrouwbare partner'

Het was een prima worst die de boeren eerder dit jaar werd voorgehouden: de subsidies uit het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). Nu de voorlopige tarieven bekendgemaakt zijn, blijft er echter slechts een schamel BiFi-worstje over. Het is wederom een deuk in het vertrouwen van boeren in de overheid. Want zij hebben wel al flink geïnvesteerd in een verbetering van het milieu.

Al sinds de jaren negentig zijn er subsidies voor grondgebonden boeren, zoals akkerbouwers en melkveehouders. Die subsidies bestaan deels uit de zogeheten inkomenssteun en deels uit een vergoeding voor de inspanningen op het gebied van milieu. Die inspanningen leiden bijvoorbeeld tot verduurzaming van de voedselproductie, meer biodiversiteit en schoner water.

Vaak gaat het om het inzaaien van akkerranden (of zelfs hele percelen) met mengsels die aantrekkelijk zijn voor insecten of andere diersoorten. Die grond kan daardoor niet worden gebruikt voor voedselproductie, terwijl boeren wel kosten maken voor het telen van de biodiversiteitsmengsels. De enige financiële opbrengst die daartegenover staat, is een subsidie.

Begin dit jaar hebben agrarisch ondernemers een aanvraag gedaan op basis van de informatie van de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Zij konden voor brons, zilver of goud gaan. De gouden subsidie vraagt het meeste van de ondernemer: investeringen, een aanpassing van de bedrijfsvoering en vooral heel veel tijd.

Vertrouwen

Het aantal aanvragen bleek hoger dan verwacht. Goed nieuws voor het milieu. Maar slecht nieuws voor de boer: de subsidiebedragen zijn naar beneden bijgesteld en fors lager dan destijds door de landbouwminister was toegezegd. Een gemiddeld bedrijf dat heeft gekozen voor het gouden niveau, krijgt al snel een kleine 10.000 euro minder dan verwacht. Bovendien worden de subsidies niet zoals gebruikelijk in december uitbetaald, maar ‘ergens in 2024’.

Het mag duidelijk zijn wat dit doet met het vertrouwen van boeren. Zij hebben laten zien te willen investeren in duurzaamheid, onder de voorwaarde van een kostendekkende vergoeding. Nu wordt deze vergoeding eenzijdig verlaagd, waardoor zij niet meer kostendekkend is. Alweer voelen boeren zich belazerd door de overheid. De bereidheid om volgend jaar opnieuw voor goud te gaan, zal natuurlijk veel lager zijn. Weg milieuwinst.

De overheid vraagt veel van boeren in de komende jaren: verduurzaming, stikstofreductie, schoner water, minder CO2-uitstoot, beter dierenwelzijn en minder gewasbeschermingsmiddelen. In de gesprekken over het mislukte Landbouwakkoord was men het over die doelen grotendeels eens. Het liep stuk op de beloning voor de inspanningen die nodig zijn om die doelen te bereiken.

Als de overheid op dat gebied dan ook nog eens haar beloftes niet nakomt, kunnen we van boeren niet verwachten dat zij nog bindende afspraken durven te maken. De enige manier om het vertrouwen terug te winnen, is daadwerkelijk betrouwbaar te zijn. Begin daar nu eens mee.