'Glyfosaat-kwestie vraagt steun om integrale onkruidaanpak te realiseren'

Wij adviseren een korte verlenging van de toelating met extra restricties en onderzoek naar parkinson. Daarnaast pleiten we ervoor dat overheid en ketenpartijen boeren steviger ondersteunen richting geïntegreerde onkruidbeheersing zonder glyfosaat en andere onkruidmiddelen met risico's voor het milieu.

De onderzoeken en meningen over glyfosaat buitelen al jaren over elkaar heen. Duidelijk is dat de stof veel wordt gebruikt. In Nederland gaat het jaarlijks om zo'n 700.000 kilo, vooral door de landbouw. Ook is het bekend dat glyfosaat de drinkwaternorm bij de innamepunten nog steeds regelmatig overschrijdt en dat de stof ook boven de norm in het grondwater wordt aangetroffen. Dit laatste is nu ook verwerkt in de CLM-milieumeetlat.

Parkinson

Verder zijn er aanwijzingen dat glyfosaat mogelijk een rol speelt bij het ontstaan van parkinson. De huidige testen om neurologische effecten te bepalen voldoen niet, zoals ook het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden en de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (Efsa) hebben aangegeven.

Helaas is deze vaststelling door Efsa niet vermeld in de vele pagina's omvattende review. Ook voor boeren is het cruciaal dat een mogelijke relatie tussen glyfosaat en parkinson snel wordt onderzocht, zoals ook Adema aangeeft.

Baat bij duidelijkheid

Gezien de risico's voor de drinkwatervoorziening is het gunstig dat de toelatingen van glyfosaat voor niet-professionele toepassing is gestopt. Ook het verbod buiten de landbouw, waardoor gemeenten en hoveniers geen gebruik meer mogen maken van glyfosaat, draagt bij aan minder emissie. Mooi om te zien hoe snel na het verbod innovatie in ontwerp van buitenruimte en onkruidbestrijding met heet water of hete lucht een vlucht namen.

Inmiddels zijn daar ook de eerste klimaatneutrale machines beschikbaar. In de landbouw wordt glyfosaat bij graslandvernieuwing en groenbemesters nog veel toegepast. Dat leidt tot de bekende gele velden. Inmiddels is duidelijk dat dit ook zonder kan en Adema kondigde ook aan deze toepassingen te gaan beëindigen vanaf 2025 voor gebruik buiten geïntegreerde gewasbescherming.

In de afgelopen jaren zien we dat door het wegvallen van verschillende herbiciden, innovatie richting mechanische onkruidbestrijding vooral in de boomteelt en vollegrondsgroenteteelt sterk toeneemt. Akkerbouwers en fruittelers kijken geïnteresseerd mee, maar investeren nog maar mondjesmaat. Glyfosaat is relatief goedkoop en met bekende werking. Dat maakt het moeilijker te kiezen voor niet-chemische alternatieven die meer aandacht vragen en lastiger zijn bij natte omstandigheden.

Veelbelovende ontwikkelingen

Toch zijn de ontwikkelingen veelbelovend, van volveldsnijdende cultivatoren, cameragestuurde schoffels tot robotica. Door een korte verlenging van de toelating van glyfosaat met twee jaar voor enkele toepassingen in de landbouw ontstaat duidelijkheid en zullen innovaties die er nu al zijn, versneld worden doorontwikkeld en hun weg vinden naar de praktijk.

Enkele voorbeelden waar glyfosaat met beperkt gebruik vooralsnog nodig is, zijn bestrijding van aardappelopslag met een onkruidstrijker/roller of spotsprayer met glyfosaat en de plaatsspecifieke aanpak van enkele wortelonkruiden.

Steun van keten en overheid

De eerste jaren zal onkruidbestrijding zonder glyfosaat voor telers duurder zijn en meer aandacht vragen. Gezien het belang is het nodig dat overheid en keten het overstappen van glyfosaat en andere herbiciden naar niet-chemische alternatieven ondersteunen.

Overheden kunnen met gerichte subsidies investeringen in technieken helpen bekostigen. Retailers of andere ketenpartijen kunnen bijdragen in meerkosten voor verduurzaming zoals in de bovenwettelijke schema's Beter voor Natuur & Boer en On the way to PlanetProof, waarin de afbouw van glyfosaat een onderdeel is.