Gewasbescherming is nog vooral blussen van brandjes

'Nu nog is gewasbescherming veelal gericht op het blussen van brandjes', zegt Verbeek. 'We moeten meer naar een methode waarin we de problemen met ziekten en plagen afpellen. Het gaat dan om de oorzaak en vaak ook om de oorzaak van de oorzaak. Als we alleen maar brandjes blussen, blijft het daadwerkelijke probleem als een soort veenbrand in een gewas aanwezig.'

Deze beeldspraak gebruikte Verbeek eerder deze week in een webinar over Biocontrol en Biostimulanten. Dat was de laatste in een reeks van drie die werd georganiseerd vanuit praktijkprogramma 'Weerbaarheid in de praktijk' van LTO Nederland. Naast Verbeek waren Jolanda Wijsmuller van Bayer, Helma Verberkt van Artemis en Rik Peters van WUR Open Teelten sprekers tijdens deze online bijeenkomst.

Als middelen op de nominatie staan om te verdwijnen, wordt volgens Verbeek nu nog te veel gekeken naar een een-op-een vervanging. 'Door meer te weten over de oorzaak van gewasbeschermingsproblemen kunnen we weerbare teeltsystemen verder ontwikkelen. Biocontrol eventueel met aanvulling van biostimulanten kan daarvoor de basis zijn. Gewasbeschermingsmiddelen houden we voor correctie achter de hand.'

Natuurlijke processen

Biocontrol is het geheel van natuurlijke processen die gebruikt kunnen worden om planten te beschermen. Het gaat dan om macro-organismen als natuurlijke roofvijanden en micro-organismen in de vorm van bacteriën of schimmels die planten beschermen. Of de zogeheten semiochemicals, waartoe feromonen en andere vluchtige stoffen behoren. Die laatste groep zijn de natuurlijke stoffen, dit zijn onder meer plantextracten met een bestrijdend effect.

Verberkt legt uit dat telers via biocontrol kunnen werken aan de opbouw van een ecosysteem dat uitgaat van weerbaarheid. 'Het streven blijft de systeembenadering met biologie als basis. Het uitgangspunt is minder gebruik van chemie en een gezonder gewas. Daarvoor moeten we zorgen dat een leger aan macro- en micro-organismen klaar staat voordat problemen ontstaan, dat noemen we biobuffering.'

Voor de Europese wetgever vallen biostimulanten sinds de zomer van 2022 onder de meststoffenverordening. Wijsmuller vergelijkt het gebruik van deze producten in de plantenteelt met wat vitaminen doen voor mensen. 'Biostimulanten maken planten sterker tegen abiotische stress, zoals droogte of andere klimaatfactoren. Verder hebben ze vaak een positieve invloed op de opname van nutriënten. Er is geen direct bestrijdend effect.'

Preventieve bescherming

Onderzoeker Peters stelt dat biocontrol en biostimulanten goede bouwstenen zijn voor Integrated Crop Management (ICM) ofwel geïntegreerde teeltsystemen. 'Biocontrol is wel gericht op specifieke ziekten of plagen, maar er is meer sprake van beheersing dan van bestrijding. De benadering is anders dan bij synthetische gewasbescherming, vooral het bieden van preventieve bescherming.'

Over de ontwikkeling van weerbare teeltsystemen stelt Wijsmuller dat een spannend tijdperk voor de deur staat. 'Komende jaren staan veel synthetische middelen op de nominatie om te verdwijnen. Tevens zien we dat de toelating van groene middelen nog te traag gaat. Bovendien blijkt het in de praktijk nog steeds een uitdaging is om deze middelen in te passen in teeltsystemen.'

Om zich geleidelijk voor te bereiden op een nieuw tijdperk met weerbare teeltsystemen, adviseert Verbeek gewastelers om aan de slag te gaan met meer biocontrol en het toepassen van biostimulanten. 'Gebruik daarbij je boerenverstand. Begin op kleine schaal, kijk wat werkt en ga daarmee door. Het is de komende jaren belangrijk om meer ervaring op te doen met een nieuwe manier van gewasbescherming.'