Melkveehouder Te Brake: 'Verdienmodel zit hem vooral in kostenbeheersing'

'Het laatste wat we willen, is zeggen hoe een ander het moet doen', zeggen melkveehouders Ursula en Martijn te Brake over het feit dat ze inspiratiebedrijf voor het Platform Natuurinclusieve Landbouw Gelderland zijn. 'Maar ieder bedrijf kan wel iets voor en met de natuur doen.'

Over natuur gesproken: de imposante scholtenboerderij 't Ros ligt pal naast Natura 2000-gebied Bekendelle. Geen van de 31 percelen die het stel in gebruik heeft is recht, alle stukken grond zijn omringd door een struweelrand, een haag of een singel en rondom het erf lopen verschillende zandpaden. Idyllischer kan haast niet.

Dat vinden de ondernemers zelf ook, zeker ze sinds een paar jaar inspiratiebedrijf zijn voor het platform van twintig Gelderse organisaties die de komende jaren samen willen werken aan een vitaal Gelders platteland, biodiversiteitsherstel en kringlooplandbouw met ruimte voor meer natuur en biodiversiteit. 'Vanwege onze deelname aan het platform komen we in contact met enthousiaste ecologen, waardoor we ons nog meer realiseren dat we hier in 't Woold in een bijzonder gebied wonen en werken', zegt Ursula te Brake.

Hun bedrijfsvoering heeft wel zijn beperkingen, maar door een natuurinclusieve insteek maken de beide melkveehouders van de nood een deugd. 'Ons verdienmodel zit hem niet zozeer in heel veel extra inkomsten, maar in kostenbeheersing', volgens Martijn te Brake.

In 2015 hadden ze nog heel andere toekomstverwachtingen. In verband met de afschaffing van het melkquotum hadden ze plannen om door te groeien van zestig naar honderd melkkoeien en te gaan melken met twee robots. Daarvoor moest worden geïnvesteerd in een nieuwe stal. Die financiële uitdaging bleek te groot en raakte uit het zicht toen het fosfaatrechtenstelsel zich aandiende.

Optimaliseringsslag

Toen werd een optimaliseringsslag gemaakt. De boxen in de stal werden aangepast en er kwamen waterbedden. Er volgden koeborstels, ventilatoren, een coating op de vloeren en watersproeiers op het dak ter verkoeling tijdens warme periodes. Ook de erfverharding is aangepast en er is een koffieruimte ingericht voor passerende wandelaars.

Hun eigen werkplezier en het welzijn en de gezondheid van de veestapel gingen daardoor omhoog. Dat laatste komt tot uitdrukking in de levensduur van de koeien. Die steeg in anderhalf jaar tijd tot 6,5 jaar bij een gemiddelde productie van 10.000 liter per jaar.

De 65 hectare waarover het bedrijf beschikt wordt zoveel mogelijk natuurinclusief beheerd. Voor een deel van de weilanden is een beheersovereenkomst afgesloten voor botanisch grasland, andere percelen zijn ingezaaid met kruidenrijk grasland. Er zijn ook stukken die wel intensiever worden beheerd via kalendermaaien. Op die percelen strooit Te Brake dit jaar vanwege de droogte niet meer dan 60 kilo stikstof.

Verder doen de ondernemers onder andere aan randenbeheer, zaaien ze mosterd rondom de kuilen om de biodiversiteit op het erf te vergroten, verbouwen ze granen en maken ze maiskolvenschroot. Het streven is om de koeien 1.500 uur per jaar te laten weiden. Op en rond het erf zijn een groot insectenhotel en verschillende nestkasten te vinden.

Te Brake experimenteert bovendien met vermicompost. De komende jaren wil hij klei in zand aanbrengen, het randenbeheer verder uitbouwen, meer eigen energie opwekken, minder ontwormen en meer omweiden.

Zoveel mogelijk zelfvoorzienend

Het uiteindelijke doel: nog oudere koeien, meer gras en eigen eiwit in de koe, een lagere CO2- en stikstofuitstoot en zoveel mogelijk zelfvoorzienend zijn. 'Aan dit soort dingen ontlenen we de lol van het boeren, alleen maar op de trekker verveel ik me te pletter', aldus de ondernemer.

Het verdienmodel van hun natuurinclusieve aanpak zit hem vooral in kostenbesparing. Onder andere op kunstmestgebruik en de aankoop van voer en strooisel. Te Brake: 'De beheervergoedingen zijn nu in veel gevallen inderdaad een vergoeding voor gederfde inkomsten, je wordt nog niet betaald voor natuur.' Wel levert het echtpaar PlanetProof-melk aan FrieslandCampina. Dat levert 2,5 eurocent per liter extra op. 'Deze bedrijfsvoering past ons, we kunnen doen wat we willen, we wonen hier prachtig.'

Toch hebben de stikstofplannen ook hun weerslag op het enthousiaste stel. 'Het maakt dat ik minder energie heb voor nieuwe dingen', zegt Ursula te Brake. 'We weten niet of we met onze natuurinclusieve bedrijfsvoering een toekomst hebben. Misschien moeten we biologisch worden, al is ook niet duidelijk of we dan wel verder kunnen. De overstap zullen we eventueel maken, al zitten we niet te wachten op nog meer nieuwe regels.'