Bioboer Jan Wieringa: 'We doen hier in het extreme wat de consument wil'

Biologische boerderij Veld en Beek ligt op de stuwwal langs de Rijn. Er worden vijftig blaarkoppen gemolken. Alle melk wordt verzuiveld tot dagverse zuivel, kaas en ijs. Ook worden er op Veld en Beek groenten, granen, aardappelen en fruit geteeld. In totaal zijn er 45 gewassen.

Voor de bedrijfsvoering heeft Jan Wieringa 475 hectare grond beschikbaar, waarvan 30 hectare in de uiterwaarden en 45 hectare op droogtegevoelige zandgrond. In het Natuurbeheerplan 2023 van provincie Gelderland staat de grond echter ingetekend als schraal grasland. Dat is cultuurhistorisch gezien fout, volgens Wieringa.

'Schraal grasland lag op de afgelegen percelen van een boerderij, niet op de gronden dichtbij. Al eeuwen zijn boeren op de rand van de stuwwal gebruikers van de grond in de uiterwaarden', legt Wieringa uit.

Ook bedrijfstechnisch kan Veld en Beek niet uit de voeten met schraal grasland, stelt de ondernemer. 'Juist van die percelen moet het voer voor de koeien komen. We verbouwen er een grasklaverkruidenmengsel in vruchtwisseling met graan. Komt er schraal grasland, dan kunnen we wel inpakken.'

Wieringa heeft dan ook een zienswijze bij provincie Gelderland ingediend. In die zienswijze maakt hij bezwaar tegen de functiewijziging en houdt hij een algemeen pleidooi voor historisch gemengde landbouw, deels in plaats van historisch schrale landbouw. De Gelderse melkveehouder wordt daarin ondersteund door plaatselijke organisaties als LTO en burger- en natuurorganisaties.

'Natuurinclusief is toekomstbestendig'

'Natuurinclusieve landbouw is toekomstbestendig, omdat het aan alle eisen voldoet die de samenleving in de toekomst stelt aan een landbouwsysteem. Het is niet de landbouw met de maximale productie, maar de kosten voor de samenleving, de externe kosten, zijn laag', aldus Wieringa in zijn betoog.

Op Veld en Beek probeert de ondernemer dat zelf waar te maken. Hij begon als boer in 1999, na een studie in Wageningen en verschillende banen in binnen- en buitenland. Zo was hij jarenlang directeur van Bionext.

Het bedrijf in het Gelderse Heelsum biedt ruimte voor zo'n duurzame, natuurinclusieve bedrijfsvoering met een zoveel mogelijk gesloten kringloop. Veld en Beek is een vennootschap met acht deelnemers. Wieringa is samen met een compagnon eigenaar van alle bedrijfsmiddelen, de andere vennoten hoeven geen kapitaal mee te nemen. 'We verdelen de winst op basis van het aantal gewerkte uren.'

Maximale marge

Bij dat alles wil Wieringa een maximale marge realiseren. 'We zetten onze producten rechtstreeks af naar de consument, zonder welke tussenschakel dan ook. Alleen bij ons graan delen we de marge met de molenaar die het maalt en de bakker die er brood van bakt.'

1 liter volle melk van Veld en Beek kost 2,09 euro, yoghurt 2,39 euro. Voor 2,5 kilo aardappelen betaalt de consument 4 euro. Wieringa: 'Ik zie om mij heen dat veel boerenwinkels lagere prijzen dan de supers vragen. Het idee leeft dat een product rechtstreeks van de boerderij goedkoper zou moeten zijn. Ik vind juist dat het duurder moet zijn. We moeten voorkomen dat we een Aldi-platteland worden.'

Veld en Beek heeft 3.300 klanten in Wageningen, Renkum, Ede en Oosterbeek. Ze zijn lid zijn van een coöperatieve vereniging en hebben een sleutel van een distributiepunt in de buurt. Ze kunnen daar uit het schap halen wat ze nodig hebben. Via een appje geven ze door wat ze hebben gekocht. Dat wordt dan via een automatische incasso verrekend.

Goed betalende consumenten

'We zitten in een regio met goed verdienende consumenten', zegt Wieringa. 'Maar overal zitten goed betalende consumenten en het inkomen zegt niet alles. Uit onderzoek blijkt dat 40 procent van de Nederlandse consumenten niet weet wat zijn eten kost, ze willen kwaliteit. De andere 60 procent gaat voor goedkoop. Die vijver van 40 procent is divers, maar het is wel de vijver waarin wij vissen.'

Wieringa typeert zijn eigen klantenkring als milieubewust en liefhebbers van lekker en lokaal eten. En ze willen weinig verpakkingsmateriaal en niets verspillen. Op open dagen hoort Wieringa aanvullende wensen en eisen. 'Wij doen in het extreme wat onze consument wil.'

Dat betekent een biologisch-dynamische bedrijfsvoering waarbij de kalveren bij de koe blijven. Want de meest gestelde vraag was waarom de kalfjes niet bij de koe liepen.

Sinds drie jaar houdt Wieringa het kalf bij de koe. 'Dat is niet simpel en het kost een derde van de melkproductie. Maar je krijgt wel een blok van een kalf. Uit onderzoek blijkt dat die later meer melk geven.'