Tien jaar sleutelen aan tuinbouw Bommelerwaard

Projectbureau Herstructurering Tuinbouw Bommelerwaard (PHTB) is in 2011 opgericht door de provincie Gelderland, de gemeenten Zaltbommel en Maasdriel en het waterschap Rivierenland. Het bureau ondersteunt tuinders die hun bedrijf willen verplaatsen, uitbreiden of stoppen.

PHTB-directeur Jan Taks legt uit dat de basis voor de wijzigingen het provinciaal inpassingsplan (PIP) was. Dat maakt ruimtelijke ontwikkelingen mogelijk voor tuinders en verbetert de landschappelijke inpassing en de verkeersafwikkeling. Nu zo'n 80 procent van de beoogde doelen is bereikt, komt er op 1 januari 2023 een einde aan het PHTB.

Een van de doelen was om de tuinbouw in enkele gebieden te concentreren en daarmee het economisch klimaat voor de tuinders en de leefbaarheid voor inwoners te verbeteren. In de zogeheten intensiveringsgebieden heeft het PHTB veel aandacht voor het verbeteren van de verkeersveiligheid en het landschap in de buurt van de kassen.

Van de ambitie om tot en met 2022 zo'n 130 hectare aan nieuwbouw van glastuinbouwbedrijven te realiseren, is inmiddels 118 hectare behaald. Taks: 'De nieuwe generatie in de acht tot tien grote familiebedrijven in dit gebied bestaat uit ondernemende personen die het bedrijf voort willen zetten en uitbreiden.'

Als mijlpaal in 2022 ziet Taks de openstelling op 7 april van een POP3-subsidieregeling vanuit Gelderland voor paddenstoelenteeltbedrijven die hun bedrijf willen verplaatsen naar glastuinbouwontwikkelingsgebied Velddriel. Die verplaatsing maakte ook deel uit van de plannen van het PHTB, omdat de bedrijven vaak verouderd zijn en dicht bij de bebouwde omgeving liggen.

4 miljoen euro beschikbaar

Taks schat in dat zo'n vier bedrijven gebruik zullen maken van de subsidieregeling, waarmee een totaalbedrag beschikbaar is van 4 miljoen euro.

De PHTB-directeur schetst dat het projectbureau de 'frontoffice' richting de provincie voor tuinders vormt. Dat betekent dat het projectbureau samen met de tuinders hun plannen in de provinciale kaders, die van tevoren vastgestelde grenzen hebben, probeert te passen.

'Anterieure overeenkomst

Als aan alle voorwaarden is voldaan, leidt dat tot een 'anterieure overeenkomst'. Na goedkeuring door de provincie kan de uitvoering beginnen. In de praktijk komen daarbij vaak onvoorziene zaken naar voren, waarbij het PHTB opnieuw een bemiddelende rol kan spelen.

Met het opheffen van het projectbureau stopt het bestuurlijk-juridische deel van de coördinatie van de herstructurering van de tuinbouw in de Bommelerwaard. Al voorzien werk gaat door.

Daarbij zijn er verschillende mogelijkheden voor het organiseren van de huidige taken van het PHTB, geeft Taks aan. Als twee uitersten noemt hij enerzijds los van elkaar opererende partijen en anderzijds een nieuwe samenwerkingsorganisatie op bestuurlijk niveau, waarin niet alleen overheden, maar ook de tuinbouwsector zelf een rol speelt.

Verrommeling

David van Tuijl, mede-eigenaar van chrysantenkwekerij Linflowers in Zuilichem en bestuurslid van Glastuinbouw Nederland, heeft zich de afgelopen jaren fel verzet tegen de aanpak die is gekozen om de verrommeling van het landschap in de Bommelerwaard tegen te gaan.

'Het PIP heeft een streep gezet door het oorspronkelijke bestemmingsplan dat de bestemming bij recht regelde. Nu moeten we voor alle aanpassingen een wijziging op het bestemmingsplan aanvragen. Daar word je niet blij van, want dat duurt al snel twee jaar en kost tienduizenden euro's. Dat remt ondernemers in het gebied enorm', stelt Van Tuijl.

Gemiste kans

Volgens Van Tuijl heeft het PHTB niet altijd productief gewerkt, waarbij zijns inziens ook de kosten voor de projectbureauleden een rol speelden. 'Het is een gemiste kans dat het huidige bestuur ervoor heeft gekozen zonder vertegenwoordiger vanuit de sector te werken. Daardoor heeft het projectbureau voor ons geen meerwaarde gehad.'

Linflowers opende in november 2021 een kas van 7 hectare in Nieuwaal. De bouw daarvan is verscheidene keren uitgesteld, onder andere door de verlate aanleg van een rondweg. In het hele traject heeft Van Tuijl een positieve rol gespeeld in de contacten met het PHTB. Hij koestert geen wrok jegens de medewerkers, maar hoopt dat de tuinbouwsector vanaf volgend jaar meer zeggenschap over de wijzigingen krijgt.

Samenwerking

Taks is er niet van overtuigd dat het PHTB een relatief dure en inefficiënte organisatie is, maar vindt het goed om de organisatie na meer dan tien jaar te veranderen. Samenwerking blijft wat hem betreft cruciaal vanwege de mogelijkheden om kennis te delen, zeker op het gebied van duurzaamheid en energie.

'Ik ben gecharmeerd van de ondernemerskracht van de jonge tuinders in dit gebied, die staan te trappelen om nieuwe stappen te zetten. Niet alleen voor zichzelf, maar ook voor de samenleving', besluit de PHTB-directeur.