Dertig boeren gaan met notenteelt de uitdaging aan

Ton Baltissen heeft jarenlange ervaring in onderzoek en voorlichting bij onder meer BLGG (nu Eurofins), Agrifirm en Praktijkonderzoek Plant en Omgeving. Bovendien heeft hij grote interesse in de notenteelt. Dit alles komt samen in zijn huidige functie als begeleider van het Kennisnetwerk Notenteelt, namens kennisontwikkelaar en innovatieregisseur CropEye in De Lier.

In het kennisnetwerk is een enthousiaste groep ondernemers verenigd met een gemeenschappelijk kenmerk: ze willen dingen veranderen op hun bedrijf. 'Ze merken dat het op de oude manier niet meer gaat', stelt Baltissen vast. 'Ze beseffen dat ze wat moeten veranderen. En ze willen ook echt wat veranderen.'

Door opa geplant

Baltissens ervaring is dat wie daarbij in de richting van bomen denkt, vaak uitkomt bij notenbomen. 'Walnoten, hazelnoten, kastanjes. Veel bedrijven hebben nog wel een notenboom staan die opa ooit heeft geplant. Ze kennen de boom, maar de fysiologie, zoals bloei en bestuiving, de betekenis van onderstammen en de rassenkeuze zijn voor een akkerbouwer of veehouder onbekend terrein.'

Het Kennisnetwerk Notenteelt is opgezet om de deelnemers van die ontbrekende kennis te voorzien. Door de coronasituatie ging dat aanvankelijk via online bijeenkomsten, maar de afgelopen maanden waren er ook fysieke. Die netwerkbijeenkomsten vinden zoveel mogelijk plaats op deelnemende bedrijven of bij meer ervaren notentelers, zodat de deelnemers direct in de praktijk hun kennis kunnen verdiepen.

Zo komt het aspect 'kijken, ervaren en leren' voluit tot zijn recht, stelt Baltissen vast. 'Daarvoor komen de deelnemers uit het hele land naar de bedrijven die we bezoeken. Ze rijden ervoor.' Tijdens zo'n bijeenkomst komen zaken aan de orde als rassenkeuze, gewasbescherming, biologische bestrijding, bemesting, oogstmethoden en mechanisatie.

Belangrijk voor de netwerkvorming is dat er tijd is voor onderling contact en het uitwisselen van ervaringen. Zo beginnen bijeenkomsten soms 's middags en duren ze tot in de avond. Daarnaast is een 'smoelenboek' gemaakt waarin alle deelnemers informatie geven over zichzelf, hun bedrijf en hun ambities.

Heel succesvol is de WhatsAppgroep waaraan alle deelnemers meedoen. 'Ze wisselen ervaringen uit, beantwoorden elkaars vragen en melden interessante ontwikkelingen die ze hebben gezien of gelezen', ziet Baltissen. Hij noemt het voorbeeld van een deelnemer die tijdens een vakantie in Frankrijk een interessante notenraapmachine zag en direct een bericht met foto in de groepsapp zette.

Afzet regelen

Het regelen van afzet is een onderwerp dat ook aan de orde komt, aldus de netwerkbegeleider. 'Daarvoor heb je structuren nodig, zoals een coöperatie waarin telers zich verenigen.' Hij is ervan overtuigd dat er bij de deelnemers voldoende ondernemersgeest is om ook dat op te pakken. 'Ze denken echt wel na over wat ze gaan doen. Die structuren zie ik wel komen.'

Minstens zo belangrijk is de vraag of de markt een toenemende notenproductie wel aankan. Daarover zijn positieve geluiden te horen. Baltissen wijst onder meer op de omstandigheid dat het Voedingscentrum noten enkele jaren geleden nadrukkelijk een plaats gaf in de Schijf van Vijf.

Elke dag een handje noten eten is 'bewezen gezond', stellen voedingsdeskundigen. Dat was een merkbare stimulans voor het eten van noten in Nederland. 'Terwijl er uit eigen land eigenlijk geen noemenswaardig aanbod is. Hazel- en walnoten komen voornamelijk uit Californië, Turkije en Oost-Europese landen.' Het brengt Baltissen tot de conclusie dat het gaat om een kansrijk gewas.

Vraagbaak deelnemers

Vrijwel alle deelnemers hebben inmiddels notenbomen geplant of zijn ermee bezig. 'Dankzij het netwerk weten deze ondernemers dat ze een vraagbaak hebben waarop ze kunnen terugvallen. Kennis en ervaring worden gedeeld en uitgewisseld', vat Baltissen het belang van het project bondig samen.

Op de langere termijn is het volgens de netwerkbegeleider belangrijk dat ook de periferie eromheen zich gaat ontwikkelen, zoals de beschikbaarheid van (biologische) gewasbescherming en meststoffen en het opzetten van onderzoek, voorlichting en advisering. 'We zouden bijvoorbeeld graag nieuwe rassen willen testen.'

Baltissen stelt vast dat bij de overheid de notenteelt niet helemaal buiten het blikveld ligt. 'In het nieuwste conceptactieprogramma Nitraatrichtlijn worden notenbomen genoemd als onderdeel van bufferstroken.' Maar het vrijmaken van budget voor wetenschappelijk onderzoek is voorlopig nog een wensdroom.