Carel de Vries: 'Diergezondheid melkvee moet naar hoger niveau'

Het project Gezonde Partners is in maart van dit jaar afgerond. De positieve resultaten zijn aanleiding voor een vervolg. Toch staan boeren niet te springen om deel te nemen.

‘De opbrengsten van een kortere tussenkalftijd zie je niet op de melkafrekening’

Carel de Vries, programmadirecteur Courage

Waarom dit project?

'Op het vlak van diergezondheid wordt al langere tijd weinig progressie gemaakt in de melkveehouderij. Op veel bedrijven is er een status quo. Niet dat het nu slecht gaat. Zeker niet. Nederland behoort qua diergezondheid tot de wereldtop. Maar het kan altijd beter. Dat bewees ook ons project Gezonde Partners.

'Een betere diergezondheid is goed voor de economie en goed voor de koe. Gezondere koeien geven bovendien meer arbeidsvreugde. We moeten ook bedenken dat de samenleving steeds kritischer kijkt naar het bedrijfsmatig houden van dieren. Dat gaat in de toekomst geheid nog discussies geven. Die kunnen we maar beter zoveel mogelijk voor zijn.

'Het is niet zo dat we een gebrek hebben aan veterinaire kennis. Wat beter kan, is het effectief en planmatig toepassen van die kennis in de praktijk. Daarvoor hebben we in dit project getracht een aanpak te ontwikkelen.'

Wat is het project Gezonde Partners?

'De kern is dat de boer een doel stelt. Bijvoorbeeld een halvering van de mastitisincidentie. De dierenarts overweegt of hij in die uitdaging mee kan gaan. Zo ja, dan maakt de dierenarts een stappenplan en een gedetailleerd plan van aanpak om tot die reductie te komen. De aanpak vraagt uiteraard ook inspanningen van de melkveehouder, zoals het dragen van handschoenen tijdens het melken. Daarbij wordt een kengetal afgesproken om het gestelde doel om te monitoren.

'Boer en dierenarts leggen de gemaakte afspraken vast in een samenwerkingsovereenkomst. Daarmee haal je de vrijblijvendheid uit de samenwerking. Een deelnemer zei: 'vroeger kreeg ik een advies, nu maken we een afspraak'. Dat is de kern van het concept.'

Wie gaat dat betalen?

'In de overeenkomst zit ook een financiële component. Bijvoorbeeld dat de dierenarts twee derde van de gemaakte kosten in rekening brengt, en één derde niet. Dat laatste deel wordt uitbetaald als het resultaat wordt behaald. Zo krijgt de dierenarts ook een resultaatverantwoordelijkheid. Soms doet de ondernemer er nog een 'bonus' bij, een geldbedrag of een etentje bijvoorbeeld.

'De insteek werkt psychologisch, dierenarts en veehouder worden een team dat samen knokt voor het afgesproken resultaat. Dit betekent kassa voor de veehouder en uiteindelijk ook voor de dierenarts. Vaak wordt ook de veevoerspecialist erbij betrokken, waardoor alle facetten van het management worden meegenomen.'

Wat leverde dit op?

'Aan het eind van het project was nagenoeg iedereen enthousiast, bijna alle melkveehouders en alle dierenartsen. Er worden écht problemen opgelost. Ze ervaren beiden een financieel voordeel en, wat bij de evaluatie misschien nog wel het belangrijkste was, ze beleven beiden meer plezier aan hun werk.'

Die aanpak lukt nu nog niet?

'De dierenarts wordt nu vaak als kostenpost gezien. Logisch, want zo staat deze ook in de bedrijfseconomische boekhouding. Hoe lager die kosten, des te beter boer je. Melkveehouders zijn hierdoor geneigd om de dierenarts niet te raadplegen wanneer dit niet nodig is. En dierenartsen voelen zich vaak bezwaard om advieskosten in rekening te brengen. Daardoor worden kansen gemist om kennis over te dragen. In Gezonde Partners gaan de boeren de kosten voor de dierenarts meer zien als investering. En die moet dus gaan renderen.

'Aan de andere kant is er voor veel dierenartsen nog niet echt een prikkel om te werken aan een ander verdienmodel. Er is een groeiend tekort aan dierenartsen, de meesten van hen hebben werk genoeg en zitten niet te wachten op een extra uitdaging. Onderzoek wees uit dat een dierenarts gemiddeld maar drie tot vier declarabele uren per dag maakt. De rest van het inkomen komt uit de marges op medicijnen. Het is de vraag of dit naar de toekomst toe een houdbaar verdienmodel is.'

Dat moet anders?

'Ik denk dat de meerwaarde van dierenartsen niet ligt in de handel in medicijnen of het verrichten van eenvoudige handelingen. Ingrepen als onthoornen kan iemand zonder academische opleiding ook verrichten. En CRV neemt nu al een deel van het vruchtbaarheidsverhaal over, inclusief drachtcontrole. De toekomst van de dierenarts ligt in advisering en het toepassen van hoogwaardige kennis.'

Dierenartsen zien dit niet zitten?

'Veel dierenartsen komen nu bijna om in het werk, zo druk hebben ze het. Daarbij verandert de diererenartsenwereld. Vroeger had je lokale, zelfstandige dierenartsen. De praktijken worden groter en steeds meer praktijken worden opgekocht door investeerders. De dierenarts komt in loondienst en heeft voor nieuwe werkwijzen toestemming nodig. Laatst was een jonge dierenarts heel enthousiast over de werkwijze van Gezonde Partners. Hij werd echter teruggefloten door de praktijkeigenaren, die zagen geen commercieel belang.'

Wat zit boeren in de weg?

'Tijdgebrek speelt zeker een rol, en vaak voelen boeren amper noodzaak om de diergezondheid te verbeteren. Daarbij zijn boeren vooral kostprijsgedreven. De kosten zijn concreet: een factuur van de dierenarts. Maar de opbrengsten van een betere diergezondheid zijn vaak heel diffuus. Wat levert bijvoorbeeld een kortere tussenkalftijd op? Dat vind je niet concreet terug op de melkafrekening.'