Rli: combineer aanpak stikstof en bodemdaling veenweide

Bodemdaling in veenweidegebieden leidt tot steeds meer problemen, zoals verzakte wegen, CO2-uitstoot door veenoxidatie, slechtere natuur- en waterkwaliteit en hoge kosten. Het strategische adviescollege voor regering en parlement benadrukte dat donderdag bij de presentatie van het advies Stop bodemdaling in veenweidegebieden: het Groene Hart als voorbeeld.

'Met een gecombineerde aanpak kunnen we op tal van plekken gebiedsvisies realiseren die nodig zijn voor een noodzakelijke omslag om bodemdaling te stoppen en stikstof te reduceren', stelt André van der Zande, raadslid en commissielid van de Rli. Voortgaan op de oude weg is volgens hem op de lange termijn geen optie. 'De kosten hiervan zijn op den duur onhoudbaar.'

Nieuw nationaal beleidskader

In het advies betoogt de raad dat een landelijke omslag nodig is in het waterbeheer van veenweidegebieden: van peilverlaging naar peilverhoging. Om dit te realiseren, moet de overheid hier gericht op sturen. Dat gebeurt nu onvoldoende. Rli doet vier sterke aanbevelingen. Er moet allereerst een nationaal beleidskader met landelijke doelen komen.

De raad adviseert om 50 procent bodemdalingsreductie verplicht te stellen voor 2030 en een streefdoel te hanteren voor 2050 van 70 procent, parallel aan de Klimaatwet. Rli vindt dat de doelen onderdeel moeten zijn van een op te stellen nationaal beleidskader bodemdaling in de Nationale Omgevingsvisie.

Verder moeten ze wettelijk worden vastgelegd in regelgeving op grond van de Omgevingswet. In 2030 kan nader worden bezien of het streefdoel voor 2050 bijstelling behoeft en welke instrumenten nodig zijn om dat doel te bereiken, stelt de organisatie.

Gebiedsgerichte uitvoering

Voor de uitvoering van het bodemdalingsbeleid pleit de raad voor een regionale gebiedsgerichte aanpak. Provincies kunnen in overleg met belanghebbende partijen en de waterschappen regionale uitvoeringstafels instellen. Zij moeten zoneringskaarten maken met een prioritering van gebieden.

'De daadwerkelijke uitvoering kan het beste plaatsvinden in de gebieden zelf', zegt Van der Zande. Daarom stelt de raad voor om regionale uitvoeringstafels in te stellen. Hierbij kan aansluiting worden gezocht bij bestaande samenwerkingsinitiatieven. 'Natuurlijk dienen de waterschappen een belangrijke rol te spelen bij deze uitvoering.'

Financiering van de omslag en compensatie voor boeren is eveneens cruciaal. Voor boeren in de veenweidegebieden kan de stijging van het waterpeil ingrijpende gevolgen hebben. Die leidt immers tot vernatting van hun percelen. In veel gevallen zullen zij hun bedrijfsvoering daarop moeten aanpassen, bijvoorbeeld door extensivering, met minder vee per hectare of andere teelten.

Financiering boeren

Boeren moeten daarbij door de overheid worden ondersteund, financieel en met kennis, benadrukt de organisatie. Rli beveelt aan om een financieringssysteem op te zetten, waarin boeren, bijvoorbeeld door bedrijven, kunnen worden betaald voor de CO2-reductie die zij realiseren bovenop de huidige klimaatafspraken voor veenweidegebieden.

Verder adviseert de raad om een omschakelingspremie voor boeren beschikbaar te stellen en te zorgen voor uitvoeringsbudget voor de herinrichting van veenweidegebieden. Rli-projectleider Lianne van Duinen: 'Tot slot mag een solide kennisbasis niet ontbreken.'

Blijven investeren

De raad adviseert de rijksoverheid daarom te blijven investeren in onderzoek naar bodemdaling en een nationale informatievoorziening op te zetten. Voor het monitoren van de landelijke doelstelling voor bodemdalingsreductie is daarnaast een landelijk meetnetwerk nodig. Verder vindt de raad het van belang dat het Rijk een informatiepunt instelt waar boeren voorlichting en advies kunnen krijgen over omschakeling naar een andere bedrijfsvoering.

Ter voorbereiding van het advies heeft de Rli een onderzoek laten uitvoeren door Wageningen Economic Research naar vernatting van het Groene Hart, in relatie tot de kostprijs van melk en de CO2-prijs. Het volledige advies aan de overheid voor de herinrichting van alle veenweidegebieden is hier te vinden.