Familievarkensstal is zandbak voor gesloten varkenshouderij

Ivo Bekkers is bedrijfsleider van de Familievarkensstal in het Brabantse Venhorst. Hij bevestigt voor onderzoekers van Wageningen University & Research (WUR) net het nieuwste type tracker van Noldus Information Technology aan de oormerken van de zeugen. Samen met 25 camera's spelen de trackers een rol in het gedragsonderzoek dat de WUR in het stalconcept 'Het Familievarken' doet.

Stel je een zeshoekige bloembodem voor met zes zeshoekige, aaneengesloten kelkblaadjes. Het begin van een honingraat. Dat omschrijft de zeven afdelingen van deze modulaire Familievarkenunit vrij aardig. Alle varkens lopen op een zandbed van 80 centimeter. In de centrale afdeling, het hart van de unit, liggen de dragende zeugen.

Weinig stress

In de afdelingen daaromheen liggen óf kraamzeugen óf gespeende biggen óf vleesvarkens. In één afdeling liggen vijftig vleesvarkens die bijna slachtrijp zijn. 'Hierop is ons systeem gebaseerd. We voeren ze af vanuit de afdeling waarin ze zijn geboren. Verplaatsen veroorzaakt stress en daarmee gezondheidsproblemen', licht Bekkers toe.

Tweedeworpszeugen werpen in dezelfde afdeling als waar ze een half jaar eerder hun eerste toom biggen wierpen. Het bedrijf werd opgezet met 56 dekrijpe Hypor-geltjes. 'Bij de eerste worp lag de toomgrootte op bijna zestien levend geboren biggen per zeug', zegt de bedrijfsleider.

Sterfte

Ook tijdens het werpen lopen de kraamzeugen los. 'Helaas viel het aantal doodliggers in de eerste ronde tegen.' Maar Bekkers noemt de sterfte na spenen met één big op tweehonderd gespeende biggen uitzonderlijk laag.

Ook het terugbrengen van de zeugen in de groep wanneer er na zes weken wordt gespeend, kost relatief weinig arbeid. De bedrijfsleider schat dat één volledige arbeidskracht vijf tot zes units met vijftig zeugen met biggen en vleesvarkens kan verzorgen. 'Het meeste werk zit in het dragend krijgen.'

Voeren

Voeren gebeurt met een draaiende mechanische arm. Die strooit viermaal daags het juiste voer in de afdeling. De varkens scharrelen dan hun kostje op in het zand. 'Veevoerleverancier Coppens perst nu voor ons iets grotere korrels om de vindbaarheid te verbeteren en de voerverliezen te verminderen.'

Afmesten levert hem ook weinig werk op, zegt Bekkers. Varkens zijn zindelijk en mesten en urineren van nature op een vaste plek. 'Elke afdeling heeft een varkenstoilet en daar krijgen ze ook water. De experimentele vloer bestaat hier uit een draaischijf, waardoor mest en urine in een mestgoot komen en daarna worden gescheiden.'

Varkenstoilet

Een van de afdelingen kreeg onlangs een nieuw type toilet. Naast de draaischijf kwam een box waarin de dieren kunnen urineren. Goed gedrag – alleen een plasje –, wordt beloond met wat melasse in een drinkbakje. 'Een varkenstoilet verkleint het emitterend oppervlak.'

Ook qua klimaat is de stal innovatief. Het ruikt er fris en het is er licht, maar wat stoffig. De pasgeboren biggen in de verplaatsbare biggennesten krijgen wat bijverwarming. 'De dragende zeugen en de vleesvarkens zijn de kacheltjes', zegt Bekkers lachend. 'De stal koel houden is meer aan de orde.'

Temperatuur regelen

In de centrale verseluchttoelaat zitten een mechanische koeling en warmtewisselaar. De laatste koelt met de uitgaande, iets koudere stallucht, de inkomende lucht voor. De stal op 22 graden houden is geen probleem.

De jaarproductie van 93 megawatt zonne-energie zorgt voor een lage elektriciteitsrekening. Alles is erop gericht het binnenklimaat koel te houden: de wanden en het dak zijn geïsoleerd en wit. De instraling van de zon door vensters is beperkt.

Nieuw bestaansrecht

Bedenker van 'Het Familievarken' is Big Developments, die met een aantal consortiumpartners het concept in de markt zette. Bekkers ziet 'Het Familievarken' als een mogelijke kans voor varkenshouders die anders willen. Ook als marktconcept.

De totale zorg aan de varkens op basis van de eerste ronde is volgens de bedrijfsleider geringer. Door hun bewegingsvrijheid werpen de zeugen rustiger en gemakkelijker. 'De biggen wennen eerder aan plantaardig voer en hebben geen last van een speendip.'

Geen maag-darmproblemen

Bij de vleesvarkens zijn geen maag-darmproblemen. 'We voeren ad libitum en met de groeicijfers meten we ons met het hoogste kwartiel in de reguliere varkenshouderij. De daggroei vanaf spenen tot het eindgewicht ligt nu al tussen de 900 en 1.000 gram.'