Zoeteaardappelteelt wordt snel volwassen

De teelt van zoete aardappel of bataat is in drie jaar tijd fors toegenomen in Nederland. Een toenemende consumptie en relatief hoge verkoopprijs lokken telers. Maar de praktijk kent nog veel hindernissen. Telers laten zich daar niet door tegenhouden, waardoor de zoeteaardappelteelt snel volwassen wordt.

Zoeteaardappelteelt+wordt+snel+volwassen
© Persbureau Noordoost

Bataat is beter bekend als zoete aardappel. Met de aardappelplant heeft het gewas niets gemeen. De bataat stamt uit de windefamilie, wat hem een onmiskenbare loofgroei geeft. Het gewas bleek veelbelovend in proeven op proefboerderij Rusthoeve in Colijnsplaat.

Cor van Oers, manager akkerbouw en vollegrondsgroente bij Delphy, is daar vanaf 2014 bij betrokken. 'In 2016 hebben we het onderzoek opgeschaald. In 2017 zijn er telers bij betrokken', licht hij toe. 'Ook is toen het kennisnetwerk gevormd. Deze telt nu 25 leden, hoofdzakelijk in Zuid-Nederland.'

275 hectare

Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) houdt nog geen areaalcijfers bij. Het kennisnetwerk bundelt 250 hectare, waarmee het totale areaal naar schatting 275 hectare bedraagt, goed voor zo'n 11.000 ton.

Bij 1 graad boven 0 bevriezen de planten al

Cor van Oers, manager akkerbouw en vollegrondsgroente bij Delphy

Het CBS registreert wel de import en export. Cijfers tonen de populariteit aan. In 2015 werd bijna 55.000 ton ingevoerd. In 2018 was dit al ruim verdubbeld tot bijna 120.000 ton. Een groot gedeelte wordt weer geëxporteerd. In 2018 bleef 35.000 ton in ons land achter. De invoerwaarde bedroeg 80 miljoen euro.

Deze vraag lonkt naar telers en boezemt vertrouwen in. Lokale afzet speelt een rol in deze nichemarkt. Dit is nodig om de relatief hoge kostprijs goed te kunnen maken. De meeste tonnen Nederlands product worden afgezet richting de industrie, die er frites van bakken of het pureren.

Afzet richting verwerking

'Grofweg bedraagt de verkoopprijs voor verwerking de helft van de retailprijs', zegt Van Oers. 'Je praat over 40 en 80 cent per kilo. Daartegenover staat dat de fabriek alle maten afneemt, meer mechanisatie kan worden toegepast en de afzet eenvoudiger verloopt. In het zuidwesten van Nederland is een telersgroep actief die de afzet bundelt richting de verwerking.'

Als het gaat om kostprijs heeft de Nederlandse bataat moeite om tegen import op te boksen. De Verenigde Staten leveren driekwart van de totale import. Zuid-Europa levert 19 procent en Azië het restant. Het lokale en duurzame verhaal moet klanten over de grens trekken.

Slandse Bataat

Een van de telers die hierop inspeelt, is Johan van Beek, die samen met zijn collega Remco van Meggelen in Zuidland (Zuid-Holland) 0,5 hectare bataat teelt. In 2019 startten de teelt en afzet onder de naam Slandse Bataat.

'Ondanks de vele uitdagingen gaan we in 2020 zeker verder. Door het product aan lokale groenteboeren en via coöperatie De Proefschuur te verkopen, kunnen we er ons lokale en onbespoten verhaal bij verkopen', legt Van Beek uit.

Handwerk

'We proberen verschillende rassen uit. Nu is de teelt veelal handwerk. Als een rendabele verkoopprijs haalbaar is, kunnen we hopelijk professionaliseren. Planten is handwerk. De knollen raken snel beschadigd en groeien diep. Dat maakt mechaniseren lastig. De retail stelt eisen aan de maatsortering, waardoor je veel onder- en bovenmaat hebt. Ook daarvoor moet een afzet worden gevonden.'

De teelt kent forse kostenposten. Naast de benodigde arbeid begint dat met het uitgangsmateriaal. Er is keuze uit plantjes in perspotjes of stekken. Eerstgenoemde worden in Nederland opgekweekt. Stekken komen uit Spanje of Portugal.

Kosten

'De kosten lopen op van 10.000 tot 15.000 euro per hectare', weet Van Oers. 'De plantkwaliteit wisselt, er zijn veel licentierassen en we zien knolvergroeiing bij perspotjes. Planten gebeurt veelal handmatig. Dit jaar breiden we het praktijkonderzoek fors uit. Een van de speerpunten is het ontwikkelen van een mechanische plantmachine.'

Biologisch afbreekbaar zwart plastic is vereist om de ruggen snel op te warmen. De kosten daarvoor bedragen 2.000 euro per hectare. Bataat is een warmteminnende plant. Een grondtemperatuur boven 15 graden Celsius is vereist. In droge zomers blijft het gewas blijft groeien. De laatste twee jaar was dat een voordeel.

Tot slot is er het oogsten. Voor de verwerking gebeurt dat mechanisch met een aardappelrooier. Een kleine beschadiging is geen probleem, omdat het gewas meestal direct wordt verwerkt. Bij lang bewaren rotten de knollen snel weg. Dat geldt ook voor nachtvorst. 'Bij 1 graad boven 0 bevriezen de planten al', zegt Van Oers.

Opbrengsten verhogen

Naast mechanisering is opbrengstverhoging een ander spoor voor kostprijsverlaging. Rassenproeven van Delphy tonen een spreiding van ruim 20 tot bijna 75 ton per hectare. Van Oers is bekend met de potentie.

'Er zijn witte, oranje en paarse bataten. De oranje bataten zijn het meest geliefd. Witte rassen verdwijnen daarom uit de proeven. Opbrengsten tot 40 ton zijn gemiddeld, al zijn de resultaten per jaar wisselend. We werken aan teeltoptimalisatie en kijken naar de bemesting en stand dichtheid. Structureel van 40 naar 55 ton levert een enorme winst op.'


Grootschalige bataatteelt vraagt om mechanisering
Pieter Verschure heeft in Aarle-Rixtel en Horst een bloemenkwekerij en vollegrondsgroentebedrijf. In Portugal stuitte hij vijf jaar geleden op de bataat. De teelt op zijn bedrijf werd stapsgewijs opgeschaald van 1,5 naar 35 hectare. Verschure: 'Dit betekent steeds meer mechanisering. Een Struik-rijenfrees maakt 75 centimeterruggen en daar wordt afbreekbaar biofolie over getrokken. Tegen het onkruid spuit ik met een zelfontworpen strokenspuit. Een preiponsmachine maakt de plantgaten. Het planten van de stekken is handwerk.' Verschure teelt voor de industrie en rooit met een aardappelrooier. 'Kleine beschadigingen zijn geen bezwaar, mits de bataten direct worden verwerkt', weet de teler. 'Voor de retail zie ik kansen. Dit segment vraagt juist kleine maten, terwijl de industrie alles afneemt en gaat voor grof. Het gewas groeit met weinig input zeer goed, vooral in droge jaren. Gezien de vraag is de toekomst positief.'

Bekijk meer over:

Lees ook

Marktprijzen

Meer marktprijzen

Laatste nieuws

Nieuwste video's

Kennispartners

Meest gelezen

Nieuw op MechanisatieMarkt.nl

Meer advertenties

Vacatures

Weer

  • Woensdag
    17° / 8°
    20 %
  • Donderdag
    12° / 7°
    20 %
  • Vrijdag
    12° / 9°
    70 %
Meer weer