Oude tijden herleven op Engelse stoombeurs

De grootste stoommachinebeurs ter wereld, de Great Dorset Steam Fair in het Engelse Tarrant Hinton, trok vorige week in zes dagen ruim 200.000 bezoekers van heinde en verre. De opzet van de beurs was vergelijkbaar met muziekfestival de Zwarte Cross in Lichtenvoorde, met onder meer feestavonden, een enorme camping en een kermis.

Historische machines vormden de grootste trekpleister. Op het tientallen hectaren grote terrein werd flink wat stoom afgeblazen, onder meer door de stoommachines die in een ver verleden dienden als aandrijver voor kermisattracties.

Draaiorgels

In datzelfde genre vielen ook de diverse, inmiddels vaak elektrisch aangedreven, draaiorgels, nogal eens afkomstig uit Nederland. Het muziekgenre was daarmee wel iets afwijkend van de Zwarte Cross.

Dat een stoommachinebeurs in Engeland wordt gehouden, is niet helemaal verwonderlijk. Dat land was in het begin van de twintigste eeuw de bakermat van de industriële revolutie. De stoommachine heeft aan deze revolutie een belangrijke bijdrage geleverd, nadat de Schotse uitvinder James Watt in de achttiende eeuw de stoommachine praktijkrijp had gemaakt.

Steenkolen

Dit, in combinatie met het destijds zeer gewilde staal uit Leeds, zorgde ervoor dat er in Engeland behoorlijk veel stoommachines werden gebouwd. Terwijl in andere landen werd overgeschakeld naar machines op andere energiebronnen, bleven de Engelsen hun steenkolen lang trouw.

De laatste steenkolenmijn sloot in 2015. De mijnen konden niet opboksen tegen het goedkope schaliegas uit de Verenigde Staten.

Ploegen in ploegen

De industriële revolutie leidde niet alleen tot schaalvergroting in de industrie, ook gaf dit de landbouw een flinke impuls, zo was op de stoommachinebeurs te zien. Terwijl de paarden het meeste werk op het land nog deden, waren er in het begin van de twintigste eeuw bedrijven bedreven in het stoomploegen.

Daarbij stonden twee zelfrijdende machines tegenover elkaar. Iedere stoommachine was voorzien van een haspel met een dikke stalen kabel. Die kabel werd aan een ploeg of cultivator gehangen. De ploeg werd om beurten door een van de twee stoommachines aan de kabel naar zich toegetrokken. Door één of twee korte geluiden van de stoomfluit communiceerden de stoommachinebestuurders met elkaar.

Wentelploeg 1.0

Doordat er op en neer wordt geploegd, moeten de ploegscharen worden gedraaid. In het begin van de vorige eeuw was hiervoor al een soort wentelploeg bedacht. Deze ploeg met een boemerangvorm heeft aan iedere arm van die boemerang scharen zitten. Bij het wisselen van rijrichting wordt de andere rij scharen naar beneden gehaald. Mede door het gewicht van de bestuurders van de ploeg wordt deze de grond in gedrukt.

Ieder team ploegers bestond uit vijf personen: twee bedieners van de stoommachine, twee bestuurders van de ploeg en één kok.

Water

Tijdens de Great Dorset Steam Fair werden ook allerlei andere machines getoond die op stoom lopen, zoals stoomtrekkers en stoomwalsen. Voor stoom is warmte en water nodig. Om te zorgen dat er voldoende water voorradig was, vervoerden stoommachines om te ploegen ook een watercontainer.

Andere stoommachines vulden het water vaak uit een beek. Het blazen van stoom door een leiding had een aanzuigend schoorsteeneffect van een zijleiding, waardoor het water werd opgezogen.

Grondbewerking

Ook andere antieke voertuigen en materialen kwamen op de Great Dorset Steam Fair voorbij, zoals auto's, vrachtwagens en trekkers. Die laatste mochten hun kunnen nog vertonen op een demonstratieveld grondbewerking.

Hoewel de industriële revolutie het paard als transportmiddel het hoofd kostte, maakt dit dier de historie van het vervoer en de landbouw compleet.