Oude treinwerkplaats etaleert streekproduct

In 1877 werd in opdracht van de Staatsspoorwegen in Nieuweschans een loods gebouwd voor de stalling en het onderhoud van Duitse en Nederlandse stoomlocomotieven. De kwartcirkelvormige loods bestaat uit twaalf aan elkaar geschakelde segmenten. Het interieur is voorzien van een indrukwekkende gietijzeren draagconstructie en een houten dakconstructie.

Dit spoorwegmonument is eigendom van samenwerkingsverband de Graanrepubliek. De onderhoudsloods voor stoomlocomotieven is een productiefaciliteit en een innovatieve werkplaats voor streekproducten. 'Een uniek gebouw, maar het vraagt wel om aanpassingen. In een modern gebouw kun je de plannen voor voedselproductie makkelijker realiseren', zegt initiatiefnemer Peter Brul.

Verschillende bedrijven

De onderhoudsloods gaat ruimte bieden aan een mouterij, brouwerij, distilleerderij, twee pastamakers, een vlokken- en mueslimaker, een bakker, een winkel, twee horecagelegenheden en een mosterdmakerij. Een groot deel is al in gebruik. In mei 2020 moet alles zijn ingericht.

Deze maand komt de eerste moutmachine in het pand te staan. 'De moutmachine is een langzaam draaiende trommel. De omstandigheden zijn daardoor steeds hetzelfde en dat zorgt voor een gelijkmatige kieming van het graan. We hebben de moutmachine zelf ontworpen. Er komen zeven machines met een capaciteit van 500 kilo per dag', legt Brul uit.

Bijzondere bieren

De mouterij zorgt voor een goede verbinding tussen graantelers en bierbrouwers. 'In Nederland zijn veel brouwers die in de regio bijzondere bieren willen maken. Wat mist, zijn mouterijen die aansluiten bij de capaciteit van de brouwers. We willen hier zelf tien soorten bier maken en daarnaast mout leveren aan kleine brouwers in Nederland en Duitsland.'

De Graanrepubliek doet meer dan het verwerken van graan tot eindproducten. Je kunt er ook eten, workshops volgen en naar een concert gaan. Op het terras heb je een fraai uitzicht over de Westerwoldsche Aa. 'Het is een prachtige locatie. Voor de winkel en de horeca komen mensen hier graag naartoe', verwacht de initiatiefnemer.

Korte keten

De Graanrepubliek wil bijzondere en hoogwaardige producten maken met een korte keten. Dit moet zorgen voor meerwaarde voor de boer. 'Ik weet, dat is makkelijker gezegd dan gedaan. De tijd is er rijp voor. In de maatschappij is aandacht voor voedselproductie uit de regio. Het draagt bij aan duurzaamheid. Dat besef leeft bij de politiek en ook steeds meer bij boeren.'

De grondstof voor de verschillende bedrijven moet uit het Oldambt en omgeving komen. Brul richt zich daarbij vooral op biologische graanproductie. 'Bij de teelt van graan gaat het nu vooral om voertarwe voor een prijs van 15 à 20 cent per kilo. De Graanrepubliek kijkt vooral naar bijzondere graansoorten voor humane producten. Dat moet meer diversiteit en meerwaarde opleveren.'

Zeven bedrijven

De coöperatie bestaat uit zeven bedrijven die regionale producten gaan maken. 'De volgende stap is om boeren lid te maken van de coöperatie. Maar je kunt niet alles tegelijk doen en je moet de boeren als grondstofleverancier ook wat kunnen bieden. Er zitten nu concreet bedrijven in het pand. Richting boeren is dat belangrijk. Alleen sfeerbeelden heeft geen zin', zegt Brul.

Tijdens de open dag van proefboerderij Ebelsheerd in Nieuw Beerta konden akkerbouwers kennismaken met de Graanrepubliek. Hier is een demoveld aangelegd met verschillende soorten graan. Bijvoorbeeld durumtarwe voor verse pasta, macaroni en spaghetti, rode emmer voor mouttarwe en haver voor muesli en bier. Daarnaast staan er oude graanrassen die van belang kunnen zijn in de veredeling.

Biologische landbouw

De 65-jarige Brul is al 45 jaar actief in de biologische land- en tuinbouw. Daarnaast weet hij het nodige over de verwerking van graan. In opdracht van provincie Groningen heeft hij zich bezig gehouden met het stimuleren van biologische landbouw in deze provincie. Via de proefboerderij kwam hij in contact met boeren.

'Ik kom zelf uit Nieuweschans. Ik kende de oude werkplaats en ben gaan praten met kuuroord Fontana in Nieuweschans, met de gemeente, bakkers, graanverwerkers en de biologische sector. Veel mensen waren enthousiast. Toen het Waddenfonds financieel wilde bijspringen, hebben we een coöperatie opgericht', legt Brul uit.

Toegangsdeuren

Het mooie van het oude pand is dat elk van de twaalf geschakelde elementen een toegangsdeur heeft. Elk bedrijf heeft daardoor een ingang. Het bestratingspatroon voor het pand geeft aan waar vroegen de stoomtreinen reden. Nu leidt dat bezoekers naar binnen. Via een loopbrug met glazen panelen kunnen ze de productiefaciliteiten bekijken.

Het moeilijkste bij de totstandkoming van de Graanrepubliek vindt Brul het laten samenwerken van veel verschillende mensen. 'Dat moet groeien. De vele verschillende markten maakt het complex.'

Bureaucratie

Een extra moeilijkheid was het pand. 'De onderhoudsloods is niet gebouwd voor voedselproductie. Voedsel moet je veilig produceren. De vergunningenkant bevat veel bureaucratie en dat kost energie.'