'LTO en onderwijs moeten elkaar scherp houden'

Agrarische opleidingen op vmbo- en mbo-niveau zien hun leerlingaantallen afnemen en dat wordt de komende tijd alleen maar erger. Dat baart de scholen, het ministerie en het bedrijfsleven zorgen.

De oplossing ligt in samenwerking en creatief zijn

Rien van Tilburg, voorzitter van de AOC Raad

LTO Nederland stuurt in een eigen onderwijsvisie aan op een gedeeltelijke herschikking, lees: verdere concentratie van het onderwijsaanbod. De onderwijsinspectie pleit voor meer samenwerking met andere onderwijsinstellingen en voor het inzetten op slimme combinaties en innovatie. Welke koers de AOC's kiezen, wordt de komende tijd bepaald.

Wat is sinds het kritische rapport van de onderwijsinspectie in april vorig jaar gedaan om het tij te keren?

'De neergang in leerlingenaantal geldt vooral voor krimpregio's. Samen met de bezuinigingen uit het vorige kabinet Rutte II van zo'n 15 procent op het mbo bracht dat sommige AOC's in zwaar weer, zoals in Zeeland. Dat de kleinste instelling omviel is dan verklaarbaar.

'We hebben geleerd dat de schaalgrootte van de opleiding juist moet zijn. Als je daar niet op inspeelt, heb je een probleem. Inmiddels zitten we na de overdracht van het groen onderwijs van het ministerie van LNV naar dat van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap op het bekostigingsniveau van de ROC's. Dat voldoet. En de kwaliteit van het onderwijs is op niveau.'

LTO Nederland vindt dat verdere concentratie nodig is, om de kwaliteit van de puur agrarische opleidingen te waarborgen. Je kunt met minder leerlingen niet meer overal alle opleidingen aanbieden. Wat vindt u daarvan?

'Er zijn fusies van AOC's of mbo-opleidingen. Daar is niets op tegen, zolang ze maar logisch zijn en in het belang van het onderwijs. De fusie in Oost-Nederland tot het Zone.college was er zo een.

'Daarnaast is er clustering van opleidingen, die bijvoorbeeld de basisopleidingen teelten of veehouderij nog maar op een paar plaatsen aanbieden. Dan is er een gerede kans dat in die opleidingen in de komende drie jaar het studentenaantal met de helft of een derde terugloopt. Dat zou desastreus zijn.'

Ligt het zo kritisch?

'Ik denk het wel. De meeste mbo'ers zijn niet bereid heel ver te reizen. In verdere opschaling zie ik dan geen meerwaarde. Ons bestaansrecht is juist de mix van opleidingen die we kunnen aanbieden.

'Het is bij de AOC's nu al zo dat niet alle opleidingen nog overal worden aangeboden. Er zijn al specialisaties doorgevoerd en er wordt samengewerkt om delen van opleidingen gezamenlijk te verzorgen en zo de kwaliteit hoog te houden.'

Hoe is de verhouding van de AOC's met LTO?

'In de regio's wordt goed samengewerkt. Landelijk zouden we veel meer samen kunnen doen. Ik snap de zorgen van LTO over het behoud van de onderwijskwaliteit, iedereen heeft recht op een eigenstandige mening. Maar we zouden elkaar scherper kunnen vasthouden. Er worden notities geschreven over ons en niet met ons. Ik mis het gesprek daarover.'

Waar ligt volgens u dan wel de oplossing?

'Die ligt in de richting van samenwerking en creatief zijn. Samenwerking door AOC's onderling, of bijvoorbeeld met ROC's waar het gaat om aanvullende kennis en vaardigheden die zij kunnen bieden. De ontwikkelingen in bijvoorbeeld de techniek en ICT gaan zo snel dat het heel moeilijk is om die als groene opleiding bij te houden. ROC's zijn veel groter en hebben zo meer mogelijkheden.'

Wat bedoelt u met creatief zijn?

'Een deel van de oplossing ligt in het vinden en behouden van goede vakdocenten. We zoeken actiever naar de koppeling met het bedrijfsleven. Zo werken er bij het Clusius College docenten die bij de Rabobank zaten, zijn er docenten die parttime ondernemer zijn en pendelen docenten tussen verschillende AOC's.

'Daarnaast vindt het onderwijs meer en meer plaats in de regio zelf; op agrarische bedrijven, in het loonwerk of bijvoorbeeld de veredeling.'

Het bedrijfsleven staat te springen om goede vakkrachten. Naast goede docenten gaat het dan ook om het werven van voldoende leerlingen. Hoe ziet u dat?

'Onderzoek leert dat er veel interesse is in een beroep met een groen imago. Wat dat betreft hebben we goud in handen. Die interesse vertaalt zich nu al naar meer vraag naar onderwijs op hbo- en wetenschappelijk niveau.

'Het groen mbo zou veel meer jongeren een opleiding kunnen bieden. Om die te bereiken, kunnen de bedrijven zelf veel actiever opereren. Als scholieren bollen komen pellen, laat ze dan zien dat er meer bij komt kijken.'

Wat gaat de komende tijd nog meer veranderen?

'We moeten ons erop voorbereiden dat onze toekomstige vakkrachten steeds minder uit Nederland zullen komen. Oost-Europese medewerkers die hier blijven, kun je ook een opleiding aanbieden. En dan heb ik het nog niet over al die mensen die thuis op de bank zitten, terwijl er voldoende werk ligt. Dat zijn er duizenden. Met een goede begeleiding en opleiding is daar resultaat te boeken.'