'Herstel gras door maaien én weiden'

Achtergrond Algemeen Mascha Scharenborg 15 maa 2019 om 10:41uur

Veel grasland is na het droge seizoen van 2018 lang niet altijd goed hersteld. Opvallend is de onkruiddruk die nu al de kop opsteekt. Kweek lijkt een groot probleem. Ook muur komt nu al uitzonderlijk veel voor in grasland.

%27Herstel+gras+door+maaien+%C3%A9n+weiden%27

Op het eerste oog lijken de meeste percelen weer groen en dus behoorlijk hersteld. Toch zijn wortels nog onvoldoende ontwikkeld. Daardoor is de graszode minder veerkrachtig, laat Dennis van de Boom van mechanisatiebedrijf Evers Agro weten. 'Schijn bedriegt. Een groen weiland zegt niets over de kwaliteit van het gras. Als je beter kijkt, zie je misschien toch nog veel open plekken en onkruiden. Ruwbeemd komt veel voor.'

Ook onderzoeker Bert Philipsen van Wageningen University & Research (WUR) uit zijn zorg over de kwaliteit van de graslanden. 'Er is al behoorlijk veel doorgezaaid en grasland vernieuwd in het najaar. Dat heeft niet altijd positief uitgepakt. Ik ben in het voorjaar altijd wat terughoudend met doorzaaien. De kans is dan groot dat het oude gras het nieuwe overwoekert. Nieuw gras heeft licht en lucht nodig. Houd het kort.'

Maaien en weiden afwisselen

De onderzoeker adviseert afwisselend maaien en weiden om het grasland weer in goede conditie te krijgen. 'Als je weidt, krijg je dichtere zoden. Dat zorgt voor een natuurlijk herstel. Met maaien voer je bossen en ruige plekken af en breng je alles weer op de graslengte van zo'n 5 tot 6 centimeter.'

Muur, herderstasje en zelfs paardenbloemen heb ik al gezien

Bert Philipsen, onderzoeker bij Wageningen University & Research

Philipsen adviseert veehouders ook om een goede ronde door de weilanden te lopen en pleks- en perceelsgewijs de conditie te bekijken en aan te pakken. Het valt hem op dat nu al veel onkruiden tussen het gras groeien.

'Dit heeft met doorgroei in de winter te maken. Muur, herderstasje en zelfs de bloeiende paardenbloem heb ik al gezien. Erg vroeg. Er komen nog veel open plekken voor waar eerder ruwbeemd stond, of er komt weer jong nieuw ruwbeemd. Ook kweek heeft zich massaal ontwikkeld. Je zou de onkruiden kunnen verwijderen door er met de wiedeg door te gaan, eventueel gevolgd door een bespuiting.'

Vuistregel

Maar wanneer ga je doorzaaien of scheuren en hoe weet je of het gras voldoende hersteld is? Vuistregel is de norm van van 'één krachtige spruit Engels raai per vierkante decimeter'. Als dit aanwezig is, kun je de zode met goed management dicht laten trekken. Maar nu op veel open plekken in het grasland ruwbeemd of straatgras is gegroeid, is een bewerking met een wiedeg nodig voor het doorzaaien, raadt ook Van der Boom aan.

Welke gevolgen heeft aanhoudende droogte voor het grasland en met name op de hoger gelegen, droge percelen? 'Als de droogte doorzet, krijgt het grasland te maken met aanvullende schade. Droogte op droogte zou behoorlijk desastreus zijn voor het grasland', zegt Philipsen.

'Het watervasthoudende vermogen is afhankelijk van veel factoren, waaronder het organischestof- en leemgehalte. Ook de capillaire nalevering speelt een rol. Deze is afhankelijk van de grondwaterstand en textuur. Een capillaire aanvoer naar de wortelzone varieert, afhankelijk van de grondwaterstand en het type ondergrond. Bij een capillaire aanvoer naar de wortelzone van 1 millimeter per dag is in het algemeen geen sprake meer van droogtegevoeligheid.'

Graslandwoeler

Volgens Van de Boom kan het verstandig zijn om storende lagen onder het grasland aan te pakken. 'Dit kan met een graslandwoeler. Hierdoor verbetert de beworteling en de afwatering tijdens een nat voorjaar. En als het weer droog wordt, wordt de capillaire werking niet beperkt.' Onderzoeker Idse Hoving van WUR vult aan dat er veel percelen zijn die moeilijk zijn te herbevochtigen na de extreme droogte van afgelopen jaar.

'Normaal gesproken zijn bodems op dit tijdstip van het jaar op veldcapaciteit, maar dit jaar lijkt de vochttoestand aanmerkelijk droger te zijn. De afgelopen winter was niet nat genoeg om de bovengrond weer volledig te vernatten. Hiervoor is langdurige vernatting nodig, misschien zelfs wel meerdere winters', aldus Hoving. 'Door de drogere uitgangssituatie zal droogte sneller aan de orde zijn, omdat enerzijds minder vocht beschikbaar is in de bovengrond en anderzijds de capillaire opstijging vermindert door een grotere bodemweerstand.'

Philipsen verwacht vaker langere perioden van droogte en veel neerslag. 'Bedenk je wel dat de periode 1 september 2017 tot 1 mei 2018 extreem nat was, dat vergeet je snel. Ik zie veel toekomst in kruidenrijk grasland voor de veehouderij, dat kan vaak beter tegen droogte.'

Jong gras beter bestand

Deelnemers aan het project Koeien & Kansen hebben teruggeblikt op het bijzonder droge seizoen van 2018. Koeien & Kansen is een samenwerkingsverband van zestien melkveehouders, proefbedrijf De Marke, Wageningen University & Research en adviesdiensten. Een van de opvallendste conclusies was dat jong grasland (niet ouder dan 2 jaar) beter bestand bleek tegen de droogte dan oud grasland. De jonge zode profiteerde beter van de beregening en bleef beter doorproduceren in de droogteperiode. Deze zode bleef bovendien langer groen dan de oudere grasmat. Dit is toe te schrijven aan het dieper wortelen van het jonge gras ten opzichte van het oude gras. Dit kan een verklaring zijn voor het feit dat jong grasland minder snel uitdroogt en vocht beter uit de gehele humuslaag kan halen, zo is te lezen in het evaluatierapport.